تابش کیهانی
تابش کِیهانی (cosmic radiation)
جریانهایی از ذرات پُرانرژی، و تابش الکترومغناطیسی[۱] ناشی از فضای دوردست. این جریانها شامل الکترون، پروتون، ذرات آلفا، هستههای سبک، و پرتوهای گامایند، در جوّ زمین با هستههای اتمی برخورد میکنند و ذرات هستهای نوع دومی، بهخصوص مزون[۲]هایی نظیر پیون[۳] و موئون[۴] را پدید میآورند که بر زمین میبارند. بهنظر میرسد تابشهای کیهانی کمانرژی دارای منشأ کهکشانیاند، ولی آنهایی که پُرانرژیاند منشأ برونکهکشانی دارند. ذرات کهکشانی ممکن است از انفجار اَبَر نواختر[۵]ها یا تپاختر[۶]ها حاصل شدهباشند. برای ایجاد انرژیهای بالاتر میباید منابع دیگری موجود باشد. فورانهای غولآسای گازی که از بعضی کهکشانها بیرون میزند شاید از جملۀ این منابع باشد.