تاتی
تاتی
مجموعه‌ای از گویش‌های مرکزی ایران، متعلق به دستۀ شمال غربی زبان‌های ایرانی از خانوادۀ هندواروپایی. تاتی از یک‌سو به تالشی و از سوی دیگر به سمنانی نزدیک است. گویش تاتی گویش بومی مردمی است که در مناطق ترک‌نشین زندگی می‌کنند و در واقع تات، نامی است که ترک‌ها به مردم بومی غیرترک داده‌اند. از این رو، بسیاری این گویش‌های بومی را آذری نام داده‌اند. شماری از تات‌ها در زمان ساسانیان برای حفظ مرزهای شمال غربیِ خود به قفقاز گسیل شدند. از این رو گروهی از تات‌ها در نواری منقطع از کوه‌های قفقاز تا کوه‌های خراسان پراکنده‌اند. تاتی قفقاز همچون زبان فارسی در شمار زبان‌های ایرانی جنوب غربی است. تاتی قفقاز به دو گروه شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود: ۱. گویش تاتی شمالی رایج در میان کلیمیان داغستان (دربند) و جمهوری آذربایجان؛ ۲. تاتی جنوبی که زبان مسلمانان و مسیحیان شمال غربی جمهوری آذربایجان است.
گویش‌های تاتی ایران در جنوب قزوین از تاکستان تا اشتهارد در بلوک زهرا، سگزآباد و ابراهیم‌آباد، اطراف زنجان، به‌ویژه خوئین، خلخال و طارم، شرق و شمال شرقی قزوین در رودبار الموت، و اطراف زنوز و اهر رواج دارد. در برخی از گویش‌های تاتی (قفقاز) جنس دستوری وجود ندارد، اما در برخی دیگر مثل اشتهاردی و تاکستانی، مذکر و مؤنث حقیقی و مجازی دیده می‌شود. نشانۀ جمع در تاتی متفاوت است.
در این‌باره مقالۀ تات نیز دیده شود.