تصرف
تَصرّف (حقوق)
سلطه و استیلای مادی و عرفی انسان بر مال، به‌منظور استفاده از آن به نفع خود. منظور از استیلا، حالت و ارتباط مادی است بین انسان و مال، که به‌موجب آن شخص بتواند بدون هیچ مانعی ارادۀ خود را در مورد آن به‌اجرا بگذارد. نحوۀ استیلا و حالات آن مختلف و متفاوت است. در حقوق، تصرف به‌عنوان مالکیت، دلالت بر مالکیت آن مال دارد مگر آن‌که خلاف آن ثابت شود (مادۀ ۳۵ قانون مدنی)، مانند مواردی که مال با اجازۀ مالک در تصرف دیگری باشد و یا غاصبی بدون اذن مالک مال او را به‌تصرّف درآورد. تصرفات اشخاص در اموال در حمایت قانون است، مگر آن‌که ثابت شود که تصرف ناشی از ناقل قانونی نیست. در حقوق اسلام، به‌موجب قاعدۀ «ید»، تا مالکیت غیر متصرف به اثبات نرسیده باشد، ذوالید یا تصرف‌کننده، مالک مال محسوب می‌شود. این قاعده وسیله‌ای برای احراز مالکیت است. تصرف عدوانی تصرفی است که بدون رضایت مالکِ مالِ غیرمنقول از طرف کسی صورت گیرد یا مالی را از تصرف متصرف بدون رضایت او خارج کند.