تونسی، محمود بایرام (اسکندریه ۱۸۹۳ـ۱۹۶۱)

تونِسی، محمود بایْرام (اسکندریه ۱۸۹۳ـ۱۹۶۱)

محمود بایرام تونسی
زادروز	اسکندریه ۱۸۹۳م
درگذشت	۱۹۶۱م
محل زندگی	تونس، فرانسه و سوریه
ملیت	مصری تونسی تبار
شغل و تخصص اصلی	شاعر و نویسنده
گروه مقاله	ادبیات عرب
جوایز و افتخارات	جایزه دولتی ادبیات

شاعر و نویسندۀ تونسی‌تبار مصری. سروده‌های او به گویش محاوره‌ای مصری و تونسی در سراسر جهان عرب، دهان به دهان می‌گردد. کار ادبی او با چاپ شعرهای انتقادیِ اجتماعی ـ سیاسی در روزنامه‌های النجاح و الاهالی آغاز شد (اسکندریه، ۱۹۱۶). در سال پرآشوب ۱۹۱۹، روزنامه‌های فکاهی المِسَلَّه و الخاذوق را منتشر کرد که به‌زودی این نشریه‌ها تعطیل و خود وی از مصر اخراج شد. مدت نوزده سال در تونس و فرانسه و سوریه زیست. در فرانسه کارگر روزمزد بود. خاطرات این دوره را در داستان‌های کوتاه و مقالاتش منعکس کرده است. شعرهای این دوره‌اش را نیز در روزنامۀ الشباب و مجلۀ الفنون قاهره به‌چاپ می‌رساند. مقامات هجایی او نقش روحانیون را در زندگی روزمرۀ مصر می‌کاود. در دهۀ ۱۹۳۰ با چند نشریۀ تونسی همکاری داشت و الشباب را بنیاد گذاشت که این‌بار نیز به بسته‌شدن نشریه و تبعید خود او به سوریه انجامید. مخفیانه به مصر رفت و سرانجام پس از انقلاب افسران آزاد، تابعیت مصری گرفت و چند ماه قبل از مرگش، جایزۀ دولتی ادبیات به او اعطا شد. در دو دهۀ واپسین زندگی گه‌گاه شعر می‌سرود و برای ام‌کلثوم، خوانندۀ بزرگ مصری، تصنیف می‌ساخت. نمایش‌نامه‌های رادیویی و فیلم‌نامه هم می‌نوشت. کلیات آثارش در ۱۹۷۴ به کوشش رشدی صالح چاپ شد. بایرام تونسی زَجَل مصری را به سطحی هنری ارتقا داد و بر نسل انقلابی شاعران بعد از خود، از قبیل فؤاد حداد، تأثیر گذاشت.