عنصری بلخی، حسن بن احمد ( ـ۴۳۱ق)
عُنصُری بلخی، حسن بن احمد ( ـ۴۳۱ق)
شاعر ایرانی. گویا در خانواده‌ای بازرگان برآمد. از اشعارش برمی‌آید که در علوم رایج روزگارش دست داشته است. نخست به دستگاه امیرنصر، برادر کهتر محمود غزنوی، راه یافت؛ سپس با میانجیگری نصر به دربار محمود پیوست. و با مدیحه‌گویی سرآمد شاعران دربار و ملقب به ملک‌الشعرا شد. در سفرهای جنگی همراه سلطان محمود بود و برخی قصایدش نیز در وصف همین جنگ‌ها و فتوحات است. پس از محمود در خدمت پسرش، مسعود، نیز بوده است. عنصری از برجسته‌ترین قصیده‌سرایان ایران است و به سبک خراسانی شعر می‌گفت، اما قصایدی که از وی به‌جا مانده همه در مدح است. سه مثنوی شادبهر و عین‌الحیات، خنگ‌بت و سرخ‌بت و وامق و عذرا را به او منسوب کرده‌اند، که تنها از این آخری ابیاتی در برخی فرهنگ‌ها، مانند لغت فرس اسدی و کتاب‌هایی مانند المعجم فی معاییر اشعار عجم آمده است. شمار ابیات عنصری را کمابیش ۳۰هزار بیت نوشته‌اند، که کمی بیش از ۲هزار بیت آن در‌دست است. دیوان عنصری بلخی به کوشش محمود دبیرسیاقی به‌چاپ رسیده است (۱۳۴۲ش).