لوکزامبورگ، روزا (۱۸۷۰ـ۱۹۱۹)
| روزا لوکزامبورگ Rosa Luxemburg | |
|---|---|
| زادروز |
لهستان ۱۸۷۰م |
| درگذشت | ۱۹۱۹م |
| ملیت | آلمانی |
| شغل و تخصص اصلی | مبارز سیاسی |
| آثار | انباشت سرمایه |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
لوکْزامبورگ، روزا (۱۸۷۰ـ۱۹۱۹)(Luxemburg, Rosa)
بانوی نظریه‌پرداز، مبارز و فعّال سیاسی مارکسیست. در زاموشک لهستان متولد شد و در یک خانواده‌ی طبقه‌ی متوسط یهودی بافرهنگ و نسبتاً مرفه در ورشو بار آمد، اما بعدها بیشتر عمر خود را در آلمان گذراند. از آغاز جوانی درگیر فعالیت سیاسی سوسیالیستی شد و در سال 1889، برای گریز از خطر بازداشت، از لهستان به زوریخِ سوئیس رفت. در آنجا ریاضیات و علوم طبیعی، و سپس اقتصاد سیاسی خواند. در این دوره، به مخالفت با گرایش ناسیونالیستی حزب سوسیالیست لهستان می‌پرداخت. در 1894، همراه با لئو یوگیشس، در تاسیس سوسیال دموکراسی پادشاهی لهستان[۱] پیش‌قدم شد. در 1898 و به‌سبب گشایش فضای سیاسی، به آلمان رفت. در آنجا در مخالفت با تجدیدنظرطلبی (ریویزیونیسم) برنشتاین، کتاب اصلاح یا انقلاب اجتماعی (1900) خود را نوشت که شاید هنوز هم بهترین پاسخ کلّی مارکسیسم به اصلاح‌طلبی (رفورمیسم) است. او در این کتاب این‌گونه استدلال می‌آورد که گرچه سرمایه‌داری دوام آورده است،
روزا لوکزامبورک از ۱۸۹۸ رهبری جناح چپ حزب سوسیال دموکرات آلمان را برعهده داشت. در آنجا، با همکاری کارل لیبکنشت[۲]، حزب اسپارتاکوس[۳] را تأسیس کرد (۱۹۱۸). در خلال جنگ جهانی اول، او را به‌سبب مخالفت با ادامۀ جنگ زندانی کردند. وی از منتقدان تصمیم برپایی قیام در نوامبر ۱۹۱۸ نیز بود. عقیدۀ او دربارۀ ملی‌گرایی لهستانی‌ها با نظریه‌پردازان بزرگ و چپ‌گرای لهستان مغایرت داشت. انباشت سرمایه[۴] را نوشت که نقدی مارکسیستی[۵] بر توسعه‌طلبی سرمایه‌داری بود.
در ژانویۀ ۱۹۱۹ «فرای کورپس[۶]» (سپاه آزاد)، که شورش هواداران اسپارتاکوس را فرونشانده بود، لوکزامبورگ و لیبکنشت را به‌قتل رساند.