سپهسالار، میرزا حسین خان (۱۲۴۳ـ۱۲۹۹ق)
سپهسالار، میرزا حسین‌خان (۱۲۴۳ـ۱۲۹۹ق)
| میرزا حسین‌خان سپهسالار | |
|---|---|
| زادروز |
1243ق |
| درگذشت | 1299ق |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیلات در اروپا |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| لقب | مشیرالدوله و سپهسالار |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | میرزا نبی‌خان (پدر)، میرزا یحیی‌خان (برادر) |
(ملقب به: مشیرالدوله و سپهسالار) از وزرا و رجال دورۀ ناصری، فرزند میرزا نبی‌خان امیر دیوان قزوینی و برادر بزرگ‌تر میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله. تحصیلات خود را در اروپا به اتمام رساند و پس از بازگشت، مورد توجه میرزا تقی‌خان امیرکبیر قرار گرفت. در ۱۲۶۴ق به کارپردازی بمبئی و سپس به کارپردازی تفلیس رسید و در ۱۲۷۵ق وزیر مختار ایران در استانبول شد. در ۱۲۸۰ق به عضویت دارالشورای کبری درآمد و دو سال بعد ملقب به مشیرالدوله گردید و با سمت سفیر به دربار عثمانی اعزام شد (۱۲۸۲ق). در ۱۲۸۷ق هنگام بازگشت ناصرالدین‌شاه از عتبات عالیات همراه او به ایران بازگشت و به وزارت عدلیه و همچنین وزارت وظایف و اوقاف منصوب شد. در رجب ۱۲۸۸ق لقب سپهسالار اعظم گرفت و به وزارت جنگ و ماه بعد به صدارت عظمی رسید. سپهسالار برای آشنایی شاه با تمدن غرب، او را به سفر اروپا برد (۱۲۹۰ق)، اما هنگام بازگشت از این سفر به علت مخالفت گروهی از بزرگان دولت و به‌ویژه علما، از صدارت عزل شد. اما در همان سال به وزارت امور خارجه رسید و در ۱۲۹۱ق علاوه بر آن عهده‌دار تمام امور ارتش ایران شد و در ۱۲۹۵ق بار دیگر به همراه شاه به اروپا رفت. او از ۱۲۹۷ق ابتدا به مأموریت پترزبورگ رفت و در همان سال مأمور دفع فتنۀ شیخ عبیدالله گردید و پس از آن نایب‌التولیۀ آستان قدس رضوی شد. سپهسالار از بانیان حکومت قانون در ایران است و بعضی تأسیسات فنی جدید نظیر چراغ گاز را او به ایران آورد.