شاه نعمت الله ولی
شاه نعمت‌الله ولی (کرمان ۷۳۱ـ ماهان ۸۳۴ق)
| شاه نعمت‌الله ولی | |
|---|---|
| زادروز |
کرمان ۷۳۱ق |
| درگذشت | ماهان ۸۳۴ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | صوفی |
| آثار | رسالۀ اصطلاحات صوفیه؛ رسالۀ مکاشفات؛ رسالۀ حروف مقطعات قرآنی |
| گروه مقاله | عرفان |
عارف و صوفی ایرانی و مؤسس سلسلۀ نعمت‌اللهیه. به بیست واسطه، نسب خود را به پیامبر اکرم (ص) می‌رسانید. اجدادش اهل حلب بودند و پدرش به کوه‌بنانِ کرمان منتقل شد. نعمت‌الله نیز در همین شهر به‌دنیا آمد. علوم رسمی را نزد شمس‌الدین مکی و سید جلال‌الدین خوارزمی و قاضی عضدالدین ایجی و دیگران فراگرفت. آن‌گاه به سفر پرداخت و بسیاری از مناطق عربی را سیاحت کرد و با نامورانی، همچون سید حسین اخلاطی، در مصر و قطب‌الدین رازی در مکه ملاقات کرد و سرانجام در همین شهر، دست ارادت به شیخ عبدالله یافعی داد. آن‌گاه زیرنظر او، هفت سالی را به ریاضت گذرانید و از آن پس در حوالی سمرقند، مدتی ساکن شد. گویا نخستین اختلافات او با نقشبندیان در همین مدت پدیدار آمد. به هرروی، نعمت‌الله، پس از آن، به مشهد مقدس و از آن‌جا به هرات روانه شد و در همین شهر ازدواج کرد. آن‌گاه به کوه‌بنان بازگشت و فرزندش، شاه خلیل‌الله، در همین شهر به‌دنیا آمد. پس از هفت سال، از آن‌جا نیز به تفت یزد منتقل شد و سرانجام در ماهان خانقاهی عظیم دایر کرد و همان‌جا سکنا گزید. نعمت‌الله سرانجام در همان خانقاه ، که اکنون نیز آباد و پابرجاست ،درگذشت و به‌خاک سپرده شد. از او کرامات بسیاری نقل کرده‌اند. پس از او، فرزندش، سید برهان‌الدین خلیل‌الله، به خلافت رسید. سلسلۀ نعمت‌اللهیه، که امروزه از بزرگ‌ترین و فعال‌ترین سلسله‌های طریقت موجود در ایران است، به همت او آغاز شد و سلسلۀ خلفایش در ثبات آن کوشیدند. نعمت‌الله ولی، بی‌تردید، از فاضل‌ترین مشایخِ متأخر ایران و نیز اثرگذارترینِ آنان است. معارف ذوقیِ ابن عربی و نحلۀ او، به‌واسطۀ شروح چندگانه‌ای که او از زوایای مختلف بر فصوص نگاشت، و نیز شماری قواعد سلوکی، که میراث سلسلۀ سهروردیه بود، به‌واسطۀ او درشمار اصولِ ثابتِ تصوّف قرار گرفت. اصطلاحات نامه‌های او نیز در این امر سخت مؤثّر بود. از او اشعار بسیاری نیز به‌جا مانده است. و بیش از ۳۰۰ رساله گزارش شده است. از آثارش: رسالۀ اصطلاحات صوفیه؛ رسالۀ مکاشفات؛ رسالۀ حروف مقطعات قرآنی؛ رسالۀ مجمع‌الاسرار؛ رسالۀ مراتب وجود؛ رسالۀ بیان نفس.