شرکت های با حقوق ویژه
شرکت‌های با حُقوق ویژه (chartered company)
شرکت‌های تأسیس‌شده در اوایل دوران جدید در کشورهای اروپایی، برای اکتشاف و مستعمره‌سازی مناطق ماورای بحار و توسعۀ تجارت خارجی با این مناطق. این شرکت‌ها، با تقید به تعهداتی در قبال دولت، از حقوق و مزایا و معمولاً کمک‌های ویژۀ دولتی برخوردار بودند و غالباً، ضمن بهره‌مندی از حق انحصاری تجارت در منطقه‌ای خاص، اجازه داشتند به قانون‌گذاری و تشکیل ارتش و عقد قرارداد در منطقۀ تحت نفوذشان نیز مبادرت ورزند. شرکت انگلیسی بازرگانان ماجراجو[۱] را باید نخستین شرکت از این نوع به‌شمار آورد. تأسیس این شرکت‌ها در نیمۀ دوم قرن ۱۶، به‌ویژه در کشورهای انگلستان و فرانسه و هلند که درپی گسترش نفوذ خود در مناطق ماورای بحار برآمدند، رواج گسترده‌ای یافت. این نوع شرکت‌ها، عموماً با وضع و اعمال قوانین محدودکننده در خصوص فعالیت شرکت‌ها و شکل‌گیری شرکت‌های با مسئولیت محدود به‌تدریج منحل شدند. ازجملۀ مهم‌ترین آن‌ها، که همچنان بقایای آن به فعالیت خود ادامه می‌دهد، شرکت خلیج هودسُن[۲] است. از دیگر شرکت‌های مهم از این دست عبارت‌اند از شرکت‌های ماسکووی[۳]، هند شرقی[۴]، و هند شرقی هلند[۵].