مشکین شهر، شهر
| مشکین شهر، شهر | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | اردبیل |
| شهرستان | مشکین‌شهر |
| جمعیت | ۶۳,۶۵۵ نفر (۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | ۴۴۰کیلومتری شمال غربی تهران و ۵۷کیلومتری غرب شمالی اردبیل |
| نوع اقلیم | معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,۳۹۵ متر |
| برخی بناهای مهم | مقبرۀ شیخ حیدر و سنگ‌نبشتۀ مربوط به شاپور دوم ساسانی در درّۀ خیاوچای |
مِشکین‌شهر، شهر
واقع در استان اردبیل و مرکز اداری شهرستان مشکین‌شهر. با ارتفاع ۱,۳۹۵ متر، در منطقه‌ای کوهستانی، در ۴۴۰کیلومتری شمال غربی تهران و ۵۷کیلومتری غرب شمالی اردبیل، سر راه اردبیل به اهر قرار دارد. اقلیم این شهر معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌خشک و جمعیت آن ۶۳,۶۵۵ نفر است (۱۳۸۵). خیاو قدیم یا مشکین‌شهر از روزگار گذشته پناهگاه سوداگران و مبارزان و درمانده‌هایی بوده است که به پشت گرانکوه سبلان سنگر می‌گرفتند و با حاکمان زر و زور مبارزه می‌کردند. علاوه‌بر آن، مدنیت ناشناختۀ بزرگی نیز در این نواحی وجود داشته است که هنوز در دل خاک مدفون و نیازمند بررسی است. خیاو قدیم را آران نیز نامیده‌اند و ساکنان آن با گویش خاصی گفت‌گو می‌کردند که تا قرن ۴ق متداول بوده است. نخستین سکّه را تازیان، در ۹۰ق، در آران ضرب کرده‌اند. خیاو در زمان حمدالله مستوفی (۷۱۸ش) قصبه‌ای بوده که در دامنۀ شمالی کوه سبلان قرار داشته است. در روزگار صفویه، خیاو از رونق بیشتری بهره‌مند بود و یکی از فرزندان شیخ صفی‌الدین اردبیلی به نام شیخ حیدر فرمانروایی آن را برعهده داشت که آرامگاه او در شهر مشکین‌شهر است. شاه‌اسماعیل اول صفوی نیز در همین شهر زاده شد. در اوایل روزگار قاجاریان، دستخوش ناامنی و قتل و غارت شد. ناصرالدین‌شاه قاجار آرامش را به آن‌جا بازگردانید و حاکمی از مرکز روانۀ آن دیار کرد. در جنگ‌های ایران و روس، به تصرف ارتش روسیه درآمد و در مبارزات مشروطه از نقش ارزنده‌ای برخوردار بود. مقبرۀ شیخ حیدر و سنگ‌نبشتۀ مربوط به شاپور دوم ساسانی در درّۀ خیاوچای، مجاورشهر، از دیدنی‌های آن است.