بسل، فریدریش (۱۷۸۴ـ۱۸۴۶)
بِسِل، فریدریش (۱۷۸۴ـ۱۸۴۶)(Bessel, Friedrich)
| فریدریش بسل Friedrich Bessel | |
|---|---|
| زادروز |
آلمان ۱۷۸۴ م |
| درگذشت | ۱۸۴۶ م |
| ملیت | آلمانی |
| شغل و تخصص اصلی | اخترشناس |
| آثار | مبانی اخترشناسی |
| گروه مقاله | ریاضیات |
اخترشناس و ریاضی‌دان آلمانی. برای اولین‌بار فاصلۀ تقریبی تا یک ستاره را، با اندازه‌گیری اختلاف‌منظر[۱] (جابه‌جایی سالانه) آن یافت. او این روش اندازه‌گیری را نخست در ۱۸۳۸ برای ستارۀ ۶۱ دَجاجَه[۲] به‌کار گرفت. همچنین، توابعی ریاضی، موسوم به توابع بسل[۳]، را عرضه کرد. فعالیت‌هایش پایه‌ای برای محاسبۀ دقیق‌تر مقیاس عالم و اندازۀ ستاره‌ها، کهکشان‌ها، و خوشه‌های کهکشانی بود. در بسیاری از رصدها و تبدیل‌های دقیق اخترشناسی پیشتاز بود و فهرستی مشتمل بر موقعیت ۳,۲۲۲ ستاره، با عنوانمبانی اخترشناسی[۴] (۱۸۱۸)، منتشر کرد. با توجه به آشفتگیِ گرانشی[۵] در حرکت شِعرای یمانی[۶]و شِعرای شامی[۷]، وجود ندیم[۸]های نامرئی این دو ستاره را استنتاج کرد. در ۱۸۴۰، وجود سیّارۀ نپتون را پیش‌بینی کرد. به‌علاوه، در زمینۀ اخترشناسیِ موضعی[۹] (تعیین دقیق موقعیت اجرام آسمانی)، مکانیک سماوی[۱۰] (بررسی حرکت اجرام آسمانی)، و زمین‌پیمایی[۱۱] (بررسی اندازه و شکل زمین) نقش مهمی داشت. در میندن[۱۲]، واقع در شمال غربی آلمان، زاده شد. در ۱۸۰۴، پیش از آغاز فعالیت حرفه‌ای در حوزۀ نجوم، مطلبی دربارۀ دنباله‌دار هالی نوشت و در پی آن، دستیار رصدخانۀ لیلینِتال[۱۳] شد. فقط پس از چهار سال، دولت پروس او را مأمور ساختِ نخستین رصدخانۀ بزرگ آلمان در کونیکسبرگ[۱۴] کرد که در ۱۸۱۳ کامل شد. بسل تا آخر عمر مدیر آن‌جا بود.