فلسطین
فلسطین (Palestine)
(یا: ارض مقدس) سرزمینی در انتهای جنوب شرقی دریای مدیترانه، در منطقۀ خاورمیانه. در اعصار قدیم نخست کنعان و بعدها یهودیه نامیده می‌شد. نام فلسطین از واژۀ فِلِسطیا، نام قومی قدیمی، مأخوذ است. قوم فلسطیا مردمی غیرسامی بودند، که در قرن ۱۲پ‌م از جزایر دریای اژه (احتمالاً جزیرۀ کرت) به این سرزمین آمده بودند و فلسطیان خوانده می‌شدند. در عهد عتیق، نخستین‌بار در کتاب زکریا، فلسطین «ارض مقدس» نامیده شده است. قسمت اعظم تاریخ اوایل فلسطین شرح تاخت و تاز اقوام مختلف است. مصریان، آشوریان، ایرانیان، یونانیان، رومیان، عرب‌ها، عثمانی‌ها و انگلیسی‌ها در طی تاریخ بر این سرزمین حکم رانده‌اند. بنی‌اسرائیل، که به رهبری حضرت موسی (ع) از اسارت مصر بازمی‌گشتند (ح ۱۲۲۵پ‌م) در زمان یوشع در پستی و بلندی‌های این سرزمین ساکن شدند. داود و سلیمان قدرت فلسطیان را درهم شکستند و داود اورشلیم را تصرف کرد. در مجموع داود و سلیمان حدود ۷۹ سال بر این منطقه حکومت کردند. پس از آن بختنصر (بخت‌النصر) فرمانروای آشور آن‌جا را اشغال کرد. فلسطین در دورۀ هخامنشیان بخشی از ایران بود. با حملۀ اسکندر تحت اشغال یونانیان و سپس رومیان قرار گرفت. فلسطین در ۱۷ق در زمان خلافت عمر به‌دست مسلمانان فتح شد. از اواسط قرن ۷م تا اوایل قرن ۱۶ فرمانروایان مسلمان بر فلسطین حکومت کردند. در جنگ‌های صلیبی فلسطین آوردگاه مسیحیان و مسلمانان بود. از اواخر قرن ۱۹، نهضت صهیونیسم به رهبری هرتصل برای بازگشت یهودیان به سرزمین فلسطین قوام گرفت و در ۱۸۹۷ کنگرۀ یهودیان جهان، در بال، تشکیل شد. در ۱۹۱۷ اعلامیۀ بالفور ایجاد «یک میهن ملی برای یهود» را تعهد کرد. در ۱۹۱۸ ژنرال آلِنبی قوای عثمانی را در فلسطین شکست داد و از آن‌جا بیرون راند. در ۱۹۲۲ قیمومیت انگلیس برقرار شد. با تسلط نازی‌ها در آلمان، سیل مهاجران یهودی به فلسطین سرازیر شد. در ۱۴ مه ۱۹۴۸ صهیونیست‌ها تأسیس رژیم غاصب صهیونیستی را اعلام کردند و یک سازمان تروریستی یهودی، ساکنان عرب دهکدۀ دیر یاسین را قتل عام کرد. به این ترتیب، رژیم اشغالگر قدس با غصب سرزمین فلسطین و نادیده‌گرفتن حقوق فلسطینیان، و با برخورداری از پشتیبانی‌های بی‌دریغ کشورهای غربی، به‌ویژه امریکا و انگلیس، شکل گرفت و بزرگ‌ترین فاجعۀ تاریخ معاصر که بی‌خانمان‌کردن یک ملت است، تحقق یافت. در همان سال نخستین جنگ اعراب و اسرائیل روی داد که به شکست اعراب انجامید. در ۱۹۵۶ با ملی‌شدن کانال سوئز اسرائیل به‌کمک انگلیس و فرانسه به مصر حمله برد، امّا فشار بین‌المللی سبب عقب‌نشینی این کشورها شد. در جنگ شش‌روزه (۱۹۶۷) اسرائیل مصر، سوریه و اردن را شکست داد و باریکۀ غزه، بیت‌المقدس شرقی و ساحل غربی را به تصرف درآورد و بیت‌المقدس را ضمیمۀ خاک خود ساخت و آن‌جا را پایتخت اسرائیل اعلام کرد. در ۱۹۷۳ انورسادات رئیس‌جمهور وقت مصر، در تعطیلات اسرائیلی یوم کیپور با حمله‌ای غافلگیرانه نیروهای اسرائیلی را از شبه‌جزیرۀ سینا عقب راند و از کانال سوئز گذشت؛ اردن، سوریه و عراق نیز وارد جنگ شدند، امّا سرانجام اسرائیل تهاجم اعراب را متوقف کرد و سپس قوای عربی را شکست داد. با سفر سادات به تل آویو و بعد انعقاد قرارداد کمپ دیوید (مارس ۱۹۷۹)، بین دو کشور صلح و روابط دیپلماتیک برقرار شد؛ امّا سازمان‌های مختلف شبه‌نظامی و سیاسی فلسطینی به مبارزات خود ادامه دادند. تشکیل حکومت خودگردان فلسطین به ریاست یاسر عرفات، و عقب‌نشینی اسرائیل از نوار غزه و بخش‌هایی از ساحل غربی رود اردن، تحت فشار مقاومت مردم فلسطین صورت گرفت. از هنگام تأسیس دولت اسرائیل در سرزمین فلسطین، نخست، سازمان‌های تروریستی یهودی، مانند هاگاناه، هاشومیر، اریگون، اشترن و گوش آمونیم با ارعاب و کشتار فلسطینی‌ها، و سپس جنگ‌های اعراب و اسرائیل، سبب فرار و آوارگی میلیون‌ها فلسطینی از سرزمین خود شدند. این آوارگان به کشورهای مختلف عربی، به‌ویژه اردن، لبنان، سوریه، کویت و بعضی کشورهای دیگر رفتند و غالباً در اردوگاه‌های فاقد امکانات اسکان داده شدند. سازمان ملل متحد قطعنامه‌های متعدد در محکومیت اسرائیل و در مورد حق حاکمیت مردم فلسطین صادر کرده که با وتوی امریکا یا بی‌اعتنایی اسرائیل مواجه شده و کشتار وحشیانه زنان و مردان و کودکان فلسطینی و محروم‌ساختن آنان از حقوق مسلم خود با بدترین و بی‌رحمانه‌ترین شیوه‌ها توسط رژیم اشغالگر قدس، همچنان ادامه دارد. ساکنان کرانۀ باختری رود اردن و نوار غزه مجموعاً در حدود ۴میلیون نفر است (۲۰۰۹).