قابوسنامه

(یا: اندرزنامه) کتابی به فارسی، در آداب ملوک و راه و رسم زندگی نوشتۀ عنصرالمعالی کیکاوس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر. از مهم‌ترین کتاب‌های نثر فارسی در قرن ۵ق است. مؤلف این کتاب را در ۴۷۵ق به نثری شیوا، ساده و روان در ۴۴ باب، در نصیحت به فرزندش گیلان‌شاه، نوشته و در هر باب به مناسبت سخن، حکایتی دلنشین و عبرت‌آموز آورده است. قابوسنامه برای تحقیق در اوضاع و احوال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، دینی، علمی و ادبی آن روزگار اهمیت بسیار دارد و به گفتۀ بهار مجموعۀ تمدن اسلامی پیش از مغول است. بسیاری از نویسندگان و شاعران بزرگ پس از کیکاوس، حکایات و مطالبی از آن را نقل کرده یا به نظم آورده‌اند. گوته نیز در سرودن دیوان شرقی از این کتاب بهره برده است. قابوسنامه به بیشتر زبان‌های زندۀ دنیا ترجمه شده و در ایران به اهتمام برخی از محققان، از آن شمار غلامحسین یوسفی، به‌چاپ رسیده است (۱۳۴۵ش).