خامه قالی

در قالی‌بافی، نخی از جنس پشم یا ابریشم که به دور تار، گره می‌خورد و پس از پایان بافت، «خواب» یا «گوشت» قالی نیز گفته می‌شود. پرز یا خامه همان نخ گره‌زنی در قالی‌بافی است. در بافته‌های داری، یکی از تفاوت‌های قالی‌بافی و گلیم‌بافی وجود خامه و پرز در قالی است. خامه از اجزاء اصلی در قالی‌بافی است؛ در حالی‌که در گلیم‌بافی این جزء وجود ندارد. خامۀ فرش پس از گره‌خوردن بر روی قالی، نقش قالی را به‌‌وجود می‌آورد. برای تهیۀ خامه، پشم را از بدن حیوان جدا می‌کنند سپس آن را می‌ریسند و به نخ تبدیل می‌کنند و پس از آن رنگ می‌کنند. خامه ممکن است ماشینی یا دست‌ریس باشد. در کارخانه‌های ریسندگی، آن را در بسته‌بندی‌های ۴.۵ کیلویی عرضه می‌کنند و به آن «بقچه» می‌گویند. هر بقچه از بیست گلوله کلاف‌شدۀ نخ تشکیل شده است. بلندی پرز قالی را از محل گره، در بخشی از قالی که کمتر ساییده شده، اندازه می‌گیرند که این اندازه معمولاً هشت تا نه میلی‌متر است. در مرحلۀ پرداخت، اضافۀ پرز قالی را می‌چینند. پرزها اعم از پشمی یا ابریشمی از نظر قطر، تاب و لا یکسان نیستند؛ نظام نمره‌گذاری نخ ابریشمی و پشمی تعیین‌کنندۀ این تفاوت‌هاست. میزان وزن نخ خامه بر گـرم در هر مترمربع فرش، تراکم پرز را تشکیل می‌دهد و فرمول آن چنین است: (فرمول ۱) که در این رابطهNM معادل نمرۀ نخ در نظام متریک، L معادل طول به سانتی‌متر وW معادل وزن به گرم است. تراکم پرز، ضریب کیفیت فرش است و دوام فرش بستگی به این ضریب دارد.

فرمول ۱: