قسطنطنیه
قُسطَنطَنیه (Constantinople)
شهری باستانی که یونانیان در حدود ۶۶۰پ‌م با نام بیزانتیوم[۱] بنیاد نهادند و قسطنطین اول (کنستانتین کبیر)[۲] در۳۳۰م آن را تجدیدبنا کرد و پایتخت بیزانس یا امپراتوری روم شرقی[۳] قرار داد. قسطنطنیه (استانبول کنونی) دژ تسخیرناپذیر امپراتوری بیزانس[۴]، بود، تا آن‌که درپی تقریباً دو ماه محاصره، در ۲۹ مه ۱۴۵۳م، به تصرف ترک‌ها درآمد. نام آن را به اسلامبول (شهر اسلام) تغییر دادند و از آن پس پایتخت امپراتوری عثمانی[۵] قرار گرفت. باروهای احداث‌شده به‌دست امپراتوران روم و روم شرقی بیش از هزار سال شهر را دربرابر هر گونه تهاجمی حفظ می‌کردند. از استحکامات اولیۀ شهر، پیش از آن‌که قسطنطین برای حفاظت از پایتختش اقدام به ایجاد استحکاماتی کند، اطلاعی دردست نیست؛ این استحکامات به‌شکل قوسی خارجی از پلِ آتاتورک[۶] تا بیمارستان استانبولِ امروز امتداد داشت، ولی اثری از آن‌ها باقی نمانده است. امپراتور تئودوسیوس دوم[۷] (سلطنت ۴۰۸ـ۴۵۰م) باروی جدیدی به‌طول شش کیلومتر در فاصلۀ ۱.۳کیلومتری غرب استحکامات قسطنطین ساخت. این باروهای جدید، که وی در طول دوران حکومتش بر کیفیت و ابعادشان افزود، پایگاه دفاعی قسطنطنیه بودند. این استحکامات از دو باروی داخلی و خارجی و نیز خندقی عمیق در جلو تشکیل شده بود. باروها شیب‌دار بودند تا امکان هدایت آتش توپخانه از هر دو وجود داشته باشد. باروی داخلی با ۹۶ برج تقویت شده بود و هشت دروازۀ اصلی و چندین درِ مخفی داشت. در امتداد ساحل نیز باروهایی احداث شده بود که کاملاً شهر را محصور می‌کردند. در حدود ۵۱۰م بارویی به‌نام «باروی بزرگ[۸]» ساخته شد که از سمت غرب ۶۵ کیلومتر امتداد داشت، اما چون دفاع از آن بعد از ۴۵ کیلومتر غیرممکن بود در قرن ۷م به حال خود رها شد. نیز← استانبول