لیبیگ، یوستوس (۱۸۰۳ـ۱۸۷۳)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

لیبیگ، یوسْتوس (۱۸۰۳ـ۱۸۷۳)(Liebig, Justus)

یوستوس لیبیگ
Justus Liebig
زادروز دارمشتات ۱۸۰۳م
درگذشت ۱۸۷۳م
ملیت آلمانی
تحصیلات و محل تحصیل تحصیل در دانشگاه بن، دانشگاه ارلانگن و دانشگاه پاریس
شغل و تخصص اصلی متخصص شیمی آلی
لقب بارون
گروه مقاله شیمی و بیوشیمی
ليبيگ، يوسْتوس

متخصص آلمانی شیمی آلی. تحقیقات شیمیایی خود را به زمینه‌های علمی دیگری، مانند شیمی کشاورزی[۱] و بیوشیمی[۲]، نیز بسط داد. نظریۀ رادیکال‌های ترکیبی[۳] را وضع و کلروفرم[۴] و کلرال[۵] را کشف کرد و طرح استفاده از کودهای شیمیایی[۶] را پیش نهاد. او در زمینۀ ایزومرها در دهۀ ۱۸۲۰، همکاری طولانی خود را با فریدریش وهلر[۷] آغاز کرد. او فولمینات‌ها[۸] را دقیقاً زمانی بررسی می‌کرد که وهلر مستقلاً در زمینۀ سیانات‌ها[۹] کار می‌کرد. در ۱۸۲۶، فولمینات نقره[۱۰]را با فرمول جدید Ag CNO تهیه کرد. وهلر نیز سیانات نقره[۱۱] (AgCNO) را به‌دست آورد. هنگامی که نتایج این آزمایش‌ها منتشر شد، هر دو متوجه شدند فرمول هر دو ترکیب یکسان است. این موضوع یونس برزلیوس[۱۲] را برآن داشت تحقیقاتی در این زمینه صورت دهد که سرانجام به طرح مفهوم ایزومرها[۱۳] منجر شد. لیبیگ و وهلر تحقیقات خود را ادامه دادند و نظریۀ رادیکال‌های ترکیبی را در شیمی آلی عرضه کردند. بنابه این نظریه، گروهی از مواد شیمیایی وجود دارند که از واحدهای مولکولی[۱۴] مشابه یا رادیکال[۱۵] ساخته می‌شوند. در ۱۸۳۲، با بررسی روغن بادام تلخ (بنزالدئید[۱۶]، فنیل‌متانال[۱۷])، رادیکال بنزوئیل[۱۸] (C۶H۵CO-) را کشف کردند. آنان نشان دادند که بنزآلدئید ممکن است به اسید بنزوئیک[۱۹] تبدیل شود و تعدادی از ترکیبات دیگر، نظیر بنزیل الکل‌[۲۰] و بنزوئیل کلراید[۲۱] تولید کند. در واقع، حلقۀ بنزن[۲۲] باعث پایداری غیرعادی گروه بنزوئیل[۲۳] می‌شود که امکان می‌دهد در واکنش‌های گوناگون پایدار بماند. هرچند رادیکال‌های دیگری برای اثبات قطعی این نظریه پیدا نشد، آنان درجه‌ای از نظام‌مندی را در موضوعی پیچیده از شیمی آلی معرفی کردند. لیبیگ بسیاری از روش‌های جدید آنالیز آلی را برنامه‌ریزی و طراحی کرد. روش‌های تعیین مقدار هیدروژن[۲۴]، کربن[۲۵]، و هالوژن[۲۶] در ترکیبات آلی از آن جمله است. از ۱۸۳۸، تحقیقات لیبیگ در زمینه‌ای صورت گرفت، که اکنون به بیوشیمی معروف است. او تخمیر[۲۷] را بررسی کرد، ولی رسماً تأیید نکرد مخمر[۲۸] موجودی زنده است. این دیدگاهی بود که برسلیوس نیز بر آن صحه گذاشت و باعث مشاجرۀ آنان با لوئی پاستور[۲۹] شد. لیبیگ انواع جریانات بدن[۳۰] را آنالیز، و ارزش گرمایی[۳۱] غذاها را محاسبه کرد و نقش چربی‌ها را در تأمین انرژی غذایی مهم دانست. نوعی عصاره گوشت نیز ساخت که با نام لیبیگ اکسترکت[۳۲] به بازار آمد. لیبیگ دانش شیمی را در کشاورزی نیز به‌کار برد. او ثابت کرد گیاهان مواد معدنی[۳۳]، آب، و نیتروژن را از خاک جذب می‌کنند. ولی به اشتباه فکر می‌کرد که نیتروژن حاصل از آمونیاکِ باران است. همچنین، ثابت کرد کربن مصرفی گیاهان از مواد آلی خاک به‌دست نمی‌آید، درعوض فرض کرد این کربن از دی‌اکسید کربن[۳۴] هوا گرفته می‌شود. نظر او مبنی بر این‌که افزایش مواد معدنی و نیترات‌ها[۳۵]ی خاک باعث بهبود رشد گیاهان می‌شود صحیح بود و مصرف کودهای شیمیایی مصنوعی را در کشاورزی رایج کرد. لیبیگ در دارمشتات[۳۶]، واقع در هسه[۳۷]، زاده شد و در دانشگاه بُن[۳۸] درس خواند. در همین دانشگاه بود که به‌سبب فعالیت‌های سیاسی لیبرالیستی دستگیر شد. همچنین، در دانشگاه ارلانگن[۳۹] و دانشگاه پاریس نیز درس خواند. در آن‌جا، اَلکساندر فون هامبولت[۴۰] (۱۷۹۶ـ۱۸۵۹) شغلی در آزمایشگاه گی لوساک[۴۱] در آرسنال[۴۲] برایش فراهم کرد. در ۲۱سالگی استاد دانشگاه گیسن[۴۳] شد؛ ۲۷ سال در آن‌جا ماند (۱۸۲۵ـ۱۸۵۲) و آزمایشگاه آموزشی معتبری بنیاد نهاد. در ۱۸۴۰، مجلۀ آنالن دو شیمی[۴۴] را منتشر کرد و در ۱۸۴۵، ملقب به «بارون» شد. دانشجویان، دستیاران، و همکارانش شیمی‌دان‌های مشهوری بودند. ادوارد فرانکلند[۴۵]، ژوزف گی‌لوساک[۴۶]، اوگوست فون هوفمان[۴۷]، فریدریش ککوله[۴۸]، فریدریش وهلر و چارلز وورتس[۴۹] از آن جمله بودند.

 


  1. agricultural chemistry
  2. biochemistry
  3. theory of compound radicals
  4. chloroform
  5. chloral
  6. fertilizer
  7. Friedrich Wohler
  8. fulminates
  9. cyanates
  10. silver fulminate
  11. silver cyanate
  12. Jons Berzelius
  13. isomers
  14. molecuka unit
  15. radical
  16. benzaldehyde
  17. phenylmethanal
  18. benzoyl radical
  19. benzoic acid
  20. benzyl alcohol
  21. benzoyl chloride
  22. benzene ring
  23. benzoyl group
  24. hydrogen
  25. carbon
  26. halogen
  27. fermentation
  28. yeast
  29. Louis Pasteur
  30. body fluids
  31. calorific values
  32. Liebig extract
  33. minerals
  34. carbon dioxide
  35. nitrates
  36. Darmstadt
  37. Hesse
  38. Bonn
  39. Erlangen
  40. Alexander von Humboldt
  41. Gay-Lussac
  42. Arsenal
  43. Giessen
  44. Annalen de Chemie
  45. Edward Frankland
  46. Joseph Gay- Lussac
  47. August von Hafmann
  48. Friedrich Kekulé
  49. Charles Wurtz