محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک
| محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک | |
|---|---|
| درگذشت | ۱۲۸۴ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| شغل و تخصص های دیگر | نایب الحکومۀ کرمان |
| لقب | وکیل الملک |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | فتحعلی خان نوری (پدر) |
محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک
(با نام اصلی: محمد اسماعیل خان نوری اسفندیاری؛ ملقب به وکیل الملک) پسر فتحعلی خان نوری، و جد خاندان اسفندیاری کرمان.
ابتدا در دربار تبریز در خدمت ولیعهد محمد میرزا بود و در 1261ق در زمان حکومت فضلعلی خان، مأمور کرمان شد. در ۱۲۷۲ق که غلامحسین سپهدار حاکم کرمان شد، محمد اسماعیل خان نوری را به اتهام همکاری با قهرمان میرزا (پسر عباس میرزا) حاکم آذربایجان و قتل یکی از شاهزادگان قاجار، دستگیر کردند و به تهران فرستادند. محمد اسماعیل خان به هر شکل ممکن خود را به شاه رساند و حقایق را به او گفت. به این ترتیب، نه تنها خودش بلکه قهرمان میرزا را هم تبرئه کرد و به پاداش این خدمت، حکومت کرمان را برای کیومرث میرزا عمیدالدوله، پسر قهرمان میرزا، گرفت و خودش مقام پیشکاری شاهزاده را کسب کرد.
او از 1275 تا 1283ق نایب الحکومۀ کرمان بود و پس از آن، تا 1284ق که فوت کرد، حکمرانی آن سرزمین را در اختیار داشت. او در 1276ق ملقب به لقب وکیل الملک شد و در 1282ق، به لقب سرداری نیز ملقب شد و از آن پس، او را وکیل الملک سردار یا سردار محمد اسماعیل خان وکیل الملک خطاب می کردند. او در 1283ق، به جای کیومرث میرزا، حاکم کرمان و بلوچستان شد.
وکیل الملک پس از چند سال بزرگ ترین مالک و تاجر کرمان شد. طی 9 سالی که سمت معاونت و استانداری کرمان را در اختیار داشت، بسیار ثروتمند شد و از متمولین درجه یک ایران به حساب می آمد.
محمد اسماعيل خان نوری و پس از او پسرش مرتضی قلی خان، در مجموع 20 سال بر کرمان حکومت داشتند و منشأ آبادانی و خدمات بسيار بودند.
وکیل الملک بعد از نود سال زندگی در ۱۲۸۴ق (ظاهراً به علت بیماری ناشی از سفر به بلوچستان در فصل نامناسب) درگذشت. جنازه اش را به نجف بردند و در عمارتی که قبلاً ساخته بود، دفن کردند. از او پنج پسر و یک دختر باقی ماند.