رجایی ، محمدعلی (قزوین ۱۳۱۲ـ تهران ۱۳۶۰ش)
رجایی، محّمدعلی (قزوین ۱۳۱۲ـ تهران ۱۳۶۰ش)
| محمدعلی رجایی | |
|---|---|
| زادروز |
قزوین ۱۳۱۲ش |
| درگذشت | تهران ۱۳۶۰ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | سیاستمدار |
| گروه مقاله | انقلاب ها و انقلابیون |
| خویشاوندان سرشناس | کربلایی عبدالصمد (پدر) |
از مبارزان مسلمان و اولین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران. فرزند کربلایی عبدالصمد بود و از دوران کودکی و نوجوانی تمایلات مذهبی داشت. پس از درگذشت پدر در ۱۳۲۶ برای امرار معاش به تهران آمد و به شاگردی در مغازه‌ها و دست‌فروشی مشغول شد. در ۱۳۲۸ با مدرک تحصیلی ششم ابتدایی در نیروی هوایی استخدام شد و همزمان تحصیلاتش را شبانه تا دیپلم ادامه داد. وی که از هواداران فداییان اسلام بود، پس از پنج سال خدمت در ارتش، استعفا کرد. محمدعلی رجایی همچنین از هواداران نهضت مقاومت ملی بود و مدتی نیز به آموزگاری پرداخت و در بیجار مشغول خدمت گردید. در ۱۳۳۵به جهت ادامۀ تحصیل وارد دانشسرای عالی شد و در ۱۳۳۸ در رشتۀ فلسفه و علوم تربیتی فارغ‌التحصیل گردید و به تدریس در دبیرستان‌های تهران و قزوین پرداخت. وی با شرکت در جلسات درس و تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی در مسجد هدایت، روابط نزدیکی با ایشان برقرار کرد و پس از تأسیس نهضت آزادی ایران، به عضویت آن درآمد و در اردیبهشت ۱۳۴۲ به جرم فعالیت سیاسی دستگیر و پس از ۴۸ روز آزاد شد. او مدتی هم به سازمان مجاهدین خلق ایران علاقه نشان داد و با آن همکاری کرد و بعد از تغییر ایدئولوژی آن سازمان، به هیئت‌های مؤتلفه اسلامی پیوست و در تشکیل مؤسسه فرهنگی و امداد رفاه شرکت کرد. وی در اوایل دهۀ ۱۳۵۰ در ادامۀ مبارزاتش با رژیم پهلوی به سوریه و لبنان و فرانسه رفت و مدتی پس از بازگشت به کشور در ۶ آذر ۱۳۵۳ ساواک وی را دستگیر و زندانی کرد و تا ۱۳۵۷ در زندان بود. با پیروزی انقلاب اسلامی، وی در صحنه‌های فرهنگی ـ سیاسی متعددی چون بازنگری در کتب درسی آموزش و پرورش، کفالت وزارت آموزش و پرورش، نمایندگی مجلس شورای ملی، نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری (۱۱ مرداد ۱۳۶۰) حضور یافت. دوران نخست‌وزیری او با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و تنش‌های سیاسی فزاینده با بنی‌صدر همراه بود. دورۀ ریاست‌جمهوری او تنها ۲۹ روز به طول انجامید و در انفجار دفتر کارش توسط اعضای سازمان مجاهدین خلق، در ۸ شهریور ۱۳۶۰، همراه با محمدجواد باهنر، نخست‌وزیر، به شهادت رسید.