مسافریان

مُسافریان

(یا: آل مسافر؛ کنگریان) سلسله‌ای از امرای دیلمی طارم و رودبار (قرن ۴ و ۵ق). آن‌ها را سلاریان نیز نامیده‌اند. امرای این دودمان در دو شاخۀ طارم و رودبار و آذربایجان و ارّان و ارمنستان فرمانروایی کرده‌اند. مؤسس آن، محمد بن مسافر کنگری است. وی در حدود ۳۰۷ق در طارم قزوین قدرتی به‌هم رسانید و در شمیران (سمیران) طارم بناهای عالی ساخت. او در ۳۳۰ق توسط دو پسرش وهسودان و مرزبان زندانی شد. مرزبان در آذربایجان و اران به بسط نفوذ پرداخت اما در ۳۳۸ق از رکن‌الدوله دیلمی شکست خورد و به اسارت درآمد. در ۳۴۲ق از اسارت نجات یافت بر آذربایجان مسلط شد و در ۳۴۶ق وفات یافت. یکی از حوادث دوران او جنگ با مهاجمان روس در ۳۳۲ق و اخراج آنان از شهر بردعه است. وهسودان برادر وی، بعضی از نواحی و بلاد مجاور طارم رودبار مانند زنجان، ابهر و سهرورد را ضمیمۀ قلمرو خویش کرد ولی توسعۀ قدرت خاندان دیالمه، قلمرو جانشینان او را محدود به طارم و رودبار ساخت. به نوشته حمدالله مستوفی، قزوین در حدود ۴۱۱ق در تصرف این سلسله بوده است. مسافریان طارم تا چندین دهه بعد تحت نظارت سلجوقیان به فرمانروایی در این ناحیه ادامه دادند. آخرین امیر این دودمان ابوالهیجاء بود. بعضی اخبار و شواهد، حاکی از تعلق شاهان این سلسله و یا دست‌کم تعلق وهسودان و مرزبان و بعضی دولتمردان آنان نظیر ابوالقاسم علی بن جعفر، وزیر مرزبان به مذهب اسماعیلیه دارد.