کیانی، ملوک
کیانی، مُلوک
خاندان معروفی از ملوک ایرانی در سیستان (حک: از ح ۴۳۲ تا ۱۲۶۲ق). اینان نسب خود را به کیانیان، سلسلۀ افسانه‌ای پادشاهان ایران، می‌رساندند. اقتدار و اعتبار کیانیان در دورۀ صفویه، با وجود واگذاری امور سیستان به بیگلربیگی قندهار و خاندان بهرام‌میرزا، پسر شاه‌اسماعیل، افزایش یافت. ثروت ملوک کیانی سبب حملۀ رستم‌میرزا به سیستان و قتل ملک‌محمود کیانی شد (۹۹۵ق یا یکی دوسال بعد از آن)، اما با مقاومت ملک جلال‌الدین، رستم میرزا از سیستان گریخت و شاه‌عباس حکومت را برای ملک جلال‌الدین باقی گذاشت. ملک حمزه (حک: ۱۰۲۸ـ۱۰۵۵ق) فرزند و جانشین جلال‌الدین، در میان سیستانیان احترام بسیار داشت و مزارش تا مدت‌ها زیارتگاه مردم سیستان بود. ملک نصرت‌خان (حک: ۱۰۵۵ـ۱۰۸۵) برادرزادۀ ملک حمزه، زنی از شاهزادگان صفوی داشت و ملک جعفرخان (حک: ۱۰۸۵ـ۱۱۰۳ق)، جانشین او، از این زن بود. پس از مرگ ملک فتحعلی (حک: ۱۱۰۴ـ۱۱۳۴ق)، با حمایت دربار صفوی، ملک اسدالله فرزند ملک جعفر، حاکم سیستان شد. ملک محمود فرزند ملک فتحعلی از تهاجم افغان‌ها به ایران بهره جست و او را از سیستان بیرون کرد و شهر مشهد را گرفت (۱۱۳۵ق). نادرشاه پیش از پیوستن به شاه‌طهماسب دوم صفوی، مدتی را در خدمت او بود. ملک محمود در ربیع‌الثانی ۱۱۳۹، پس از شکست قوایش، خود را تسلیم کرد و چند ماه بعد به فرمان نادر اعدام شد و ملک اسدالله از طرف نادر به حکومت سیستان رسید. کیانیان پس از نادر به خدمت احمدشاه ابدالی درآمدند. اقتدار تدریجی سرداران نارویی و سربندی و سنجرانی، با زوال قدرت کیانیان همراه بود. ملک جلال‌الدین فرزند، ملک بهرام‌شاه، با وجود حمایت‌های کامران شاه ابدالی، مغلوب سرداران مخالف شد و حکومت را به برادرش، ملک حمزه ( ـ۱۲۶۲ق)، داد. حکومت ظاهری ملک حمزه چندان دوام نیاورد و با مرگ او سلسلۀ کیانیان نیز کاملاً برافتاد.