موریسکوها
موریسْکوها (Moriskos)
(در زبان اسپانیایی به‌معنای «مور کوچک») نام عرب‌های مسلمانان اسپانیانی که به مراسم تعمید تن دادند و مسیحی شدند. پس از تسخیر اسپانیای مسلمان از سوی مسیحیان، به مسلمانانی که در ۱۱۱۸م در آراگون، در ۱۲۳۸م در والنسیا، و در ۱۴۹۲م در گرانادا[۱] خود را تسلیم کرده بودند، آزادی دینی اعطا شد. در اواخر قرن ۱۵ سیاست تساهل و مدارا در قبال مسلمانان از‌بین رفت و مقامات مسیحی کتاب‌های دینی مسلمانان را نابود کردند و آنان را به تغییر دین و گرویدن به مسیحیت واداشتند. درپی صدور این فرامین، مسلمانان گرانادا شورش کردند. در ۱۵۰۲ فرمان تعمید یا تبعید صادر شد و بسیاری از مسلمانان اسپانیا مراسم تعمید را به‌جا آوردند، اما در خفا همچنان مسلمان باقی ماندند. در ۱۵۲۵ مسلمانان والنسیا و آراگون نیز با توسل به زور مسیحی شدند، و از آن زمان اسلام در اسپانیا رسماً ممنوع شد. مسلمانان اسپانیا با وجود گرویدن ظاهری به مسیحیت، فرهنگ، آداب و رسوم، زبان، خط، و حتی پوشش اسلامی خود را حفظ کردند. در ۱۵۶۶ فیلیپ دوم[۲]، پادشاه اسپانیا، با صدور فرمانی مسلمانان گرانادا را از ادامۀ استفاده از زبان، آداب و رسوم، و پوشش اسلامی منع کرد. مسلمانان گرانادا در ۱۵۶۹ شورش کردند و پس از دو سال جنگ، از این منطقه بیرون رانده و در سراسر شمال اسپانیا پراکنده شدند. درپی سر باز زدن مسلمانان از وفاداری سیاسی و دینی به دولت اسپانیا و آیین مسیحیت، پادشاه اسپانیا در ۱۶۰۹ دستور اخراج مسلمانان از خاک اسپانیا را صادر کرد. طی پنج سال حدود ۳۰۰هزار مسلمان از اسپانیا به الجزایر، تونس[۳]، و مغرب[۴] تبعید شدند و در این کشورها نیز با آنان همچون بیگانگان رفتار شد. مسلمانان اسپانیایی‌تبار پس از گذشت چندین نسل در جوامع محلّی ادغام شدند، اما نشانه‌هایی از میراث اسپانیایی آنان تا به امروز باقی مانده است.