مولیر
مولیر (۱۶۲۲ـ۱۶۷۳)(Molière)
| مولیر Molière | |
|---|---|
| زادروز |
پاریس ۱۶۲۲م |
| درگذشت | ۱۶۷۳م |
| ملیت | فرانسوی |
| تحصیلات و محل تحصیل | در کولژ دو کلرمون، تحصیل حقوق در دانشگاه اورلیان |
| شغل و تخصص اصلی | طنزپرداز و بازیگر |
| آثار | تارتوف (۱۶۶۴)؛ طبیب اجباری (۱۶۶۶)؛ زنان فضل فروش (۱۶۷۲) |
| گروه مقاله | تیاتر |
(نام اصلی: ژان باتیست پوکلن[۱]) طنزپرداز و بازیگر فرانسوی. کُمدی فرانسوی مدرن از آثار او تکوین یافت. پس از ورشکستگی تئاتر ایلوستر[۲] در پاریس (که او یکی از پایه‌گذاران آن بود)، از ۱۶۴۵ تا ۱۶۵۸م در شهرستان‌ها به ایفای نقش پرداخت. در ۱۶۵۵م، گیج[۳] نخستین نمایش‌نامه‌اش، را نوشت و با بازگشت به پاریس، زنان متصنع مضحک[۴] (۱۶۵۹م)، که با استقبال مردم مواجه شد، را به‌روی صحنه آورد. هجوهایش عبارت‌اند از مکتب زنان[۵] (۱۶۶۲م)، مردم‌گریز[۶] (۱۶۶۶م)، بورژوای اشراف‌منش[۷] (۱۶۷۰م) و مریض خیالی[۸] (۱۶۷۳م). از دیگر نمایش‌نامه‌های طنز اوست: تارتوف[۹] (۱۶۶۴م)، طبیب اجباری[۱۰] (۱۶۶۶م)، و زنان فضل‌فروش[۱۱] (۱۶۷۲م). هنر مولیر مشخص‌کنندۀ حرکتی جدید در تئاتر فرانسوی و دور شدن از اتکا به درون‌مایه‌های یونانی کلاسیک بود. در کُمدی‌هایش، قهرمان آرمانی تراژدی کلاسیک[۱۲] جای خود را به انسانی با ضعف‌ها و زشتی‌های خاص خود می‌سپرد. به‌نظر می‌رسد هدف اصلی او سرگرم‌کردن مردم، از طریق توصیف صادقانۀ امور زندگی است. مولیر پسر یک رویه‌دوز ثروتمند بود و در پاریس به‌دنیا آمد. تحت نظارت یسوعیان[۱۳] (ژوزویت‌ها) در کولژ دو کلرمون[۱۴] تحصیل کرد و در دانشگاه اورلئان[۱۵] حقوق خواند، سپس در ۱۶۴۳م به بازیگری در تئاتر پرداخت. نخست فارس[۱۶]هایی از نوع مرسوم ایتالیایی نوشت که شخصیت‌هایی پیش‌پاافتاده داشتند. پس از آن، شخصیت برخی از این آثار را تغییر داد و آن‌ها را به‌صورت کمدی‌های واقعی گسترش داد؛ دو اثر کُمدی گیج و کینۀ عشق[۱۷] (۱۶۵۶م) از نمونه‌های این دوره‌اند. مولیر با پشتیبانی شاهزادۀ کونتی[۱۸]، که او را به شاه و ملکه معرفی کرد، گروه نمایش خود را در پاریس و با نام «بازیگران والاحضرت[۱۹]» راه انداخت. در ۱۶۵۸م، گروه نمایش او تراژدی نیکومد[۲۰] اثر کورنی[۲۱] را در حضور لوئی چهاردهم اجرا کرد. مولیر این موقعیت را با نمایش دکتر دلباخته[۲۲]، فارس اکنون ازبین رفته، حفظ کرد. گروه بازیگران او به تماشاخانۀ ریشلیو[۲۳] در کاخ سلطنتی[۲۴] رفتند و تا هنگام مرگ او در آن‌جا ماندند. آنان متعاقباً با گروه نمایش اُتل دو بورونی[۲۵]، با رقبای خود، ادغام شدند و به‌این ترتیب، گروهی تشکیل شد که به‌رغم قرارگرفتن در محل‌های گوناگون، همواره نام تاریخی کمدی فرانسز[۲۶] را حفظ کرده است. مولیر، در آثار کمدی خود، تلاش کرد کُمدی را به سطح تراژدی یا حتی فراتر از آن برساند، ولی به‌دلایل مالی مجبور شد، فارس‌های رایج را، برای جلب‌نظر دربار، و کمدی‌های اُپرایی[۲۷] یا کمدی‌باله[۲۸]هایی، همچون مزاحمان[۲۹]، را نیز آماده کند. کُمدی‌های اسگانارل[۳۰] در ۱۶۶۰، دون گارسیا دو ناوار[۳۱]، مکتب شوهران[۳۲] و مزاحمان در ۱۶۶۱م به‌روی صحنه آمدند. در ۱۶۶۳م، در آثار گزندۀ انتقاد از مکتب زنان[۳۳] و بداهه‌سازی در ورسای[۳۴]، به انتقادها پاسخ داد. در ۱۶۶۴م، ازدواج اجباری[۳۵]، شاهدخت الیس[۳۶]، و سه پردۀ اول تارتوف به‌اجرا درآمدند. در تارتوف ریاکاری در مذهب و امکان بالقوۀ نشوونمای آن در منزل یک شهروند بورژوای متدین را به باد انتقاد می‌گیرد. دون ژوان[۳۷] (۱۶۶۵م) نمایش‌نامه‌ای دیگر بود که در آن ریاکاری به باد حمله گرفته شد؛ در عشق مداواکننده[۳۸] (۱۶۶۵م)، طبیب اجباری، و مریض خیالی، پزشکان آن زمان به‌ریشخند گرفته می‌شوند و طبابت قلابی آنان برملا می‌شود؛ در مردم گریز صداقت و طنازی با هم تقریباً دست‌به‌گریبان می‌شوند؛ در ژرژ داندن[۳۹](۱۶۶۸م) سرافکندگی‌های مردی که از طبقه اجتماعی بالاتر از خود همسر گرفته را تصویرمی‌کند؛ خسیس[۴۰] (۱۶۶۸م) نشان می‌دهد که بی‌اعتمادی مُشخصۀ ذاتی آدم خسیس است، و بورژوای اشراف‌منش به استهزای مردم بورژوا می‌پردازد که آرزوی ترک محفل خود و تبدیل‌شدن به آدمی متشخص را دارند.
- ↑ Jean-Baptiste Poquelin
- ↑ Illustre Théâtre
- ↑ L’Etourdi/The Blunderer
- ↑ Les Précieuses ridicules/The Affected Ladies
- ↑ L’ Ecole des femmes/The School for Wives
- ↑ Le Misanthrope
- ↑ Le Bourgeois Gentilhomme/The would-Be Gentleman
- ↑ Le Malade imaginare/The imaginary Invalid
- ↑ Tartuffe
- ↑ Le Médecin malgré lui/Doctor in Spite of Himself
- ↑ Les Femmes savantes/The Learned Ladies
- ↑ classical tragedy
- ↑ Jesuits
- ↑ Collège de Clermont
- ↑ Orléans
- ↑ farce
- ↑ Le Dépict amoureux/The Amorous Quarrel
- ↑ Prince de Conti
- ↑ Troupe de Monsieur
- ↑ Nicomède
- ↑ Corneille
- ↑ Le Docteur amoureux
- ↑ Richelieu
- ↑ Palais Royal
- ↑ Hôtel de Bourgogne
- ↑ Comédie Française
- ↑ operatic comedy
- ↑ comedy-ballets
- ↑ Les Fâcheux/The Impertinent
- ↑ Sganarelle
- ↑ Don Garcie de Navarre/Don Garcia of Navarre
- ↑ L’ Ecole des maris/The School for Husbands
- ↑ La Critique de l’ Ecole des femmes/School for Wives Criticizéd
- ↑ L’ Impromptu de Versailles/The Impromptu of Versailles
- ↑ Le Mariage Forcé/The Forced Marriage
- ↑ La Princesse d’Elide/The Universal Passion
- ↑ Don Juan
- ↑ L’Amour médecine/The Quacks
- ↑ George Dandin
- ↑ L’Avare/The Miser