میانمار
میانْمار (Myanmar)
موقعیت. میانمار (یا: بِرْمِه)، غربی‌ترین کشور آسیای جنوب شرقی، در ساحل شرقی خلیج بنگال[۱] جای دارد و کشورهای چین از شمال و شمال شرقی، لائوس و تایلند از شرق، خلیج بنگال از جنوب و جنوب غربی، و کشورهای بنگلادش و هند از غرب آن را محدود کرده‌اند. مساحت این کشور ۶۷۶,۵۷۵ کیلومتر مربع است و شهر رانگون[۲] (یانگون[۳]) پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. میانمار سرزمین طویلی است که درازای آن از شمال به جنوب ۲,۱۷۵ کیلومتر و پهنای آن از شرق به غرب حداکثر ۹۳۰ کیلومتر است. نوار ساحلی آن را میانمار سفلا[۴] و نواحی داخلی آن را میانمار علیا[۵] می‌نامند. مجموعه‌ای از کوه‌های بلند هِلالی‌شکل و درّۀ رود ایراوادی[۶] بدنۀ نواحی شمالی کشور را تشکیل می‌دهند و بلندترین نقطۀ آسیای جنوب شرقی و مرتفع‌ترین کوه کشور میانمار، هکاکابورازی[۷] واقع در شمال کشور، ۵,۸۸۱ متر ارتفاع دارد. افزون بر کوه‌های مزبور، دو رشته‌کوه شمالی جنوبی به نام کوه‌های آراکان یوما[۸]، با ارتفاع بین ۹۰۰ تا ۱,۵۰۰ متر در مرز بین میانمار و شبه‌قارۀ هند قرار دارد و رشته‌کوه‌های بیلائوکتائونگ[۹] نیز، با بلندی ۱,۲۱۵ متر، در دنبالۀ جنوبی ارتفاعات شان[۱۰] واقع در چین جنوبی قرار دارد و میانمار سفلا را از تایلند جدا می‌کنند. کرانه‌های میانمار از بریدگی‌ها و جزایر بسیاری تشکیل شده و رودخانه‌های ایراوادی، سیتانگ[۱۱]، سالوین[۱۲]، چیندوین[۱۳] و بسیاری رودخانه‌های دیگر، شبکۀ زهاب‌های این کشور را تشکیل می‌دهند. میانمار از هفت ایالت و هفت استان تشکیل شده است و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از رانگون، مندله[۱۴]، مولمِین[۱۵]، پگو[۱۶]، باسین[۱۷]، سیتوِه[۱۸]، تَئونجی[۱۹] و مونیوا[۲۰]. تقریباً ۵۲ درصد از این کشور را جنگل‌های انبوه مدارگانی از نوع درختان کائوچو، اقاقیا، بامبو، کَرنا، نارگیل، فوفل، بلوط، و کاج فراگرفته است و جانورانی چون ببر، پلنگ، فیل، کرگدن، گاو وحشی، خرس، آهو، میمون، گربۀ وحشی، خفاش، پرندگان گوناگون و خزندگانی چون تمساح، مار بوآ، پیتون، لاک‌پشت، و انواع ماهی حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند. اقلیم میانمار مانند دیگر کشورهای آسیای جنوب شرقی از پدیدۀ مونسون[۲۱] متأثر است. دمای نواحی ساحلی آن در سراسر سال گرم و شرجی است و نواحی کوهستانی آن از اعتدال و هوای مطلوب‌تری برخوردارند. کوهستان‌های شمالی دارای زمستان‌های سرد و نسبتاً سخت است. فصل خشک آن از آبان تا فروردین و موسم بارندگی‌های آن از اردیبهشت تا شهریور به‌درازا می‌کشد. میانگین دمای شهر رانگون در دی‌ماه ۲۵ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۶.۷ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۲,۶۱۶ میلی‌متر است.
اقتصاد. کشاورزی، به‌خصوص کشت برنج، نقش بسیار مهمی در اقتصاد میانمار دارد و عمده‌ترین قلم صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد و افزون بر آن غلات، پنبه، بادام زمینی، نیشکر، حبوبات، ذرت، سیب‌زمینی، نارگیل، و تریاک از دیگر محصولات آن به‌شمار می‌آید. صدور چوب‌های سخت جنگلی نیز از ارزآورترین منابع این کشور محسوب می‌شود. گله‌داری، پرورش دام، تولید فرآورده‌های دامی و لبنی و ماهی در زندگی روزمرۀ مردم نقش حیاتی دارد. میانمار از نظر منابع زیرزمینی بسیار غنی است و گاز طبیعی و نفت در حد تأمین نیازهای داخلی تولید می‌شود؛ کانی‌های دیگری چون مس، تنگستن، زغال‌سنگ، روی، نیکل، نقره، یشم، یاقوت کبود و دیگر سنگ‌های قیمتی استخراج و بعضاً صادر می‌شوند. فعالیت‌های صنعتی آن عبارت‌اند از تولید شکر، کاغذ، سیمان، خودرو، تراکتور، دوچرخه، الیاف کتانی. تولید نیروی الکتریسیته در این کشور در حدود ۴.۵میلیون کیلو وات ساعت است و مصرف سرانۀ آن به ۶۴ کیلو وات ساعت می‌رسد.
حکومت و سیاست. نظامیان بر میانمار حکومت می‌کنند. آخرین انتخابات آزاد در ۱۹۷۴ برگزار شد؛ در ۱۹۹۲، همۀ احزاب منحل شدند و ژنرال تان شوه[۲۲] در آوریل همان سال زمام امور کشور را در دست گرفت.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور میانمار ۴۷,۹۶۳,۰۰۰ نفر (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۷۱ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱ درصد است و بامار[۲۳]ها ۶۹ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۸۹ درصد از مردم آن بودایی‌اند و ۷۳ درصد از آنان در نواحی روستایی به‌سر می‌برند. میانمار از روزگار بسیار دور مسکونی بوده است و تمدن‌های مون[۲۴] و پیو[۲۵] در قرن یکم در این سرزمین شکوفا شدند. خاندان سلطنتی پاگان[۲۶]، در قرن ۱۱م میانماری‌ها را با هم متحد کردند و مغولان در قرن ۱۳م آنان را برانداختند. پرتغالی‌ها در قرن ۱۶ به این سرزمین وارد شدند و خاندان سلطنتی تونگو[۲۷] را بر آن سرزمین حاکم کردند. مدت کوتاهی بعد هلندی‌ها و انگلیسی‌ها به میدان رقابت میانمار گام نهادند و کارگاه‌هایی را در آن سرزمین تأسیس کردند. سلطان آلائونگ پایا[۲۸] و جانشینانش در قرن ۱۸ کشور امروزی میانمار را با نام برمه تأسیس کردند و ناحیۀ آراکان را به آن ضمیمه نمودند. فرمانروایان برمه با عوامل کمپانی انگلیسی هند شرقی، که به خاک برمه دست‌اندازی می‌کردند، به‌مبارزه برخاستند و طی جنگ‌های سه‌گانۀ ۱۸۲۴، ۱۸۵۲، ۱۸۸۵ مغلوب انگلیسی‌ها شدند؛ آنان به‌مرور سراسر برمه را به انگلیسی‌ها واگذار کردند و بدین‌سان برمه به یکی از استان‌های هند مبدل شد. این سرزمین در جنگ جهانی دوم مدتی به تصرف ژاپن درآمد و در ۱۹۴۵ بازپس گرفته شد. با پایان یافتن جنگ مزبور، برمه در ۴ ژانویۀ ۱۹۴۸ به استقلال رسید و در مه ۱۹۹۰، نام آن به اتحادیۀ میانمار تغییر یافت و مدتی جمهوری چندحزبی بر کشور حاکم شد. نظامیان که از اوضاع حاکم بر جامعه و اختلافات حزبی و موفقیت‌های سیاسی خانم سان سوئوکی[۲۹] ناخرسند بودند، در ۱۹۹۲، همۀ احزاب را منحل و خانم سان سوئوکی را، که به دخالت نظامیان در امور و سلب آزادی‌های دموکراتیک معترض بود، دستگیر و زندانی کردند. ژنرال تان‌شوه در آوریل ۱۹۹۲ زمام همۀ امور را در دست گرفت. اعتراض سازمان‌های جهانی و دفاع از حقوق بشر در این‌باره تاکنون به‌جایی نرسیده و نظامیان همچنان بر کشور حاکم‌اند.
- ↑ Bay of Bengal
- ↑ Rangoon
- ↑ Yangon
- ↑ Lower Myanmar
- ↑ Upper Myanmar
- ↑ Irrawaddy
- ↑ Hkakabo Razi
- ↑ Arakan Yoma
- ↑ Bilauktaung
- ↑ Shan
- ↑ Sittang
- ↑ Salween
- ↑ Chindwin
- ↑ Mandalay
- ↑ Moulmein
- ↑ Pegu
- ↑ Bassein
- ↑ Sittwe
- ↑ Taunggyi
- ↑ Monywa
- ↑ monsoon
- ↑ Than Shwe
- ↑ Bamar
- ↑ Mon
- ↑ Pyu
- ↑ Pagan
- ↑ Toungoo
- ↑ Alaungpaya
- ↑ Aung San Suu Kyi