باختین، میخاییل (۱۸۹۵ـ۱۹۷۵)

باخْتین، میخائیل (۱۸۹۵ـ۱۹۷۵)(Bakhtin, Mikhail)
نظریه‌پرداز ادبی و فیلسوف روسی، مؤسس مکتبی در نقد ادبی، مشهور به منطق گفت‌وگویی. این مکتب بر نسبت نویسنده با اثرش، اثر با خوانندگانش، و هر سه با نیروهای اجتماعی و تاریخی پیرامونشان تأکید دارد. تا ۱۹۱۸ در دانشگاه پتروگراد تحصیل کرد و سپس تا ۱۹۲۴ به قلم‌فرسایی در زمینۀ اخلاقی و زیبایی‌شناسی پرداخت. او با فرمالیستهای روس مخالف بود، که متن ادبی را اثری مصنوع و حاصل جمع صنایع ادبی‌اش می‌دانستند. باختین برعکس به‌وجوه معناشناختی اثر معتقد بود و معنی را مهم‌تر از ساختار می‌دانست. در ۱۹۲۷ در کتابی به نام فرویدیسم: طرحی انتقادی به فروید تاخت که چرا مسئلۀ پیچیدۀ تعبیر را به فرمولی ساده کرده است. در ۱۹۲۸ کتابِ روش صوری۷ را در نقد فرمالیست‌ها نوشت. آثار دیگری نیز دربارۀ نظریه و تاریخ رمان تألیف کرد که هیچ‌یک تا ۱۹۶۳ که به شهرت رسید، منتشر نشدند. او در این آثار به تشریح این عقیدۀ خود پرداخت که رمان، در مقام مهم‌ترین نوع ادبی، هم منعکس‌کننده و هم شکل‌دهندۀ حدّ اعلایی از خودآگاهی فرهنگی است.

 

---