سلطان علی مشهدی، نظام الدین (ح ۸۴۱-۹۲۶ق)

سلطان‌علی مشهدی، نِظامُ‌الدّین (ح ۸۴۱-۹۲۶ق)

نِظامُ‌الدّین سلطان‌علی مشهدی
زادروز	ح ۸۴۱ق
درگذشت	ح ۸۴۱
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	خو‌شنویس
لقب	«قبلةالکتاب»، «زبدةالکتاب»، «سلطان‌الکاتبین»، و «سلطان الخطاطین»
آثار	کتابت دیوان حافظ، مناجات‌نامۀ خواجه عبدالله انصاری
گروه مقاله	خوشنویسی

خو‌شنویس ایرانی. در بزرگسالی سواد آموخت و از صبح تا شام مشقِ خط می‌کرد. نستعلیق‌نویس بود، بیش از نیم قرن به خوشنویسی پرداخت. مورخان و تذکره‌نویسان او را شاگرد اظهر تبریزی (هروی) می‌دانند. سال‌ها در دربار سلطان‌حسین میرزا بایقرا گورکانی (حک: ۸۷۳‌‌‌ـ‌۹۱۱‌ق) با وزیر دانشمند او، امیرعلی‌شیر نوایی، مصاحبت و ملازمت داشت (۸۱۷‌ـ‌۸۹۸‌ق) و با عبدالرحمن جامی نیز آشنا بود. آثاری با ‌نام امیرعلی‌شیر نوایی از خود به یادگار گذاشت. در بعضی نسخه‌ها پس از ذکر نام خود، «کاتب سلطانی» نیز افزوده است. یک مثنوی دربارۀ قواعد خط و خوشنویسی نگاشت، که متأخرین آن را صراط‌السطور (۹۲۰‌ق) نامیده‌اند و میرعلی هروی آن را با نام صراط‌الخط در رسالۀ مداد‌الخطوطِ خود ضبط کرده است، ولی سلطان‌علی، نامی بر آن نگذاشت. چندین نسخه از این کتاب موجود است اما دو نسخۀ نفیس‌تر و مهم‌تر آن، یکی به خط میرعماد در مجموعه‌ای خصوصی و یکی به خط خودش در کتابخانۀ عمومی لنینگراد (سن‌پترزبورگ) نگهداری می‌شوند. کتیبه‌ای نیز از او روی‌ سنگ مرمر در بیرون شهر هرات، در طرف غربی مزار خواجه‌عبدالله انصاری محفوظ است. از دیگر آثار اوست: کتابت دیوان حافظ، مناجات‌نامۀ خواجه عبدالله انصاری، رباعیات خیام، و بیش از ۳۰ کتاب دیگر در کتابخانۀ موزۀ گلستان و کتابخانه‌های جهان. خط نستعلیق به‌دست میرعلی تبریزی دورۀ کودکی خود را گذراند و به‌دست سلطان‌علی مشهدی و میرعلی هروی نوجوانی و جوانی را طی کرد و به‌دست میرعماد به‌کمال و پختگی رسید. سلطان‌علی بیشتر کاتب بوده و از سوی بزرگان و ادیبان لقب‌های متعددی گرفت، ازجمله «قبلةالکتاب»، «زبدةالکتاب»، «سلطان‌الکاتبین»، و «سلطان الخطاطین». شاگردان بسیاری تربیت کرد، که سلطان محمدنور و محمد ابریشمی از آن‌جمله‌اند.