نوری، شیخ فضل الله (تهران ۱۲۵۹ـ همان جا ۱۳۲۷ق)
نوری، شیخ فضل‌الله (تهران ۱۲۵۹ـ همان‌جا ۱۳۲۷ق)
مجتهد معروفِ اوایل دورۀ مشروطیت ایران. از شاگردان میرزای شیرازی بود و در قیام تنباکو (۱۳۰۹ق) به رهبری میرزا فعالانه شرکت کرد و پس از میرزای آشتیانی، عالِم و مجتهد اول تهران شد. در اعتراض به اعمال استبدادی عین‌الدوله همراه طباطبائی و بهبهانی در مهاجرت به قم حضور داشت. شیخ فضل‌الله پس از آغاز کار مجلس و اظهارنظر نمایندگان مشروطه‌خواه متوجه شد که آن‌ها درپی ایجاد نظام دموکراسی لیبرال هستند، از این‌رو به مخالفت با آن برخاست و به حضرت عبدالعظیم مهاجرت کرد (۱۳۲۵ق) و گه‌گاه در روزنامۀ خود، لایحه، موارد مخالفت‌هایش را ابراز می‌کرد. وی پیشنهاد کرد که لفظ «مشروعه» بعد از کلمه «مشروطه» بیاید. به‌همین ترتیب «اصل دوم قانون اساسی» براساس اصل پیشنهادی وی تنظیم شد و لذا در ۸ شعبان ۱۳۲۵ق از تحصن بیرون آمد. اما با بالا‌گرفتن اختلاف بین محمدعلی‌شاه و مجلس، او به مخالفت با مشروطه‌خواهان برخاست. پس از فتح تهران (۲۴ جمادی الثانی ۱۳۲۷ق)، به‌دست گروهی از مجاهدان مشروطه‌خواه دستگیر و پس از محاکمه در میدان توپخانۀ تهران به دار آویخته شد. جنازه‌اش را به خانواده‌اش تحویل دادند و بعد از دفنِ موقت سرانجام به‌صورت ناشناس در صحن حضرت معصومه (س) دفن گردید. از آثار اوست: الدّارُالتَّنْظیم؛ بیاض فی قاعدۀُ الضَّمان‌الْیَد؛ تَذْکُرۀ الْغافل و اِرْشادُالْجاهل؛ لوایح.