هرمز، شهر
هُرمُز، شهر
واقع در استان هرمزگان، شهرستان قشم، و مرکز اداری بخش هرمز. با ارتفاعی حدود پنج متر، در بیست‌کیلومتری جنوب شرقی بندرعباس و ۲۴کیلومتری شمال شرقی قشم، در ساحل شمالی جزیرۀ هرمز قرار دارد. اقلیم این شهر بسیار گرم و مرطوب، از نظر بارندگی جزو نواحی خشک، و جمعیت آن ۵,۷۱۴ نفر است (۱۳۸۵). هنگامی که قطب‌الدین تهمتن، امیرِ هرمز، تحت فشار و تهدید نوادگان تیمور قرار گرفت، هرمز (در محل میناب امروزی) را ترک کرد و همراه با کلّیۀ ساکنان و دارایی آنان به جزیرۀ کوچک جرون (هرمز امروزی) مهاجرت کرد (۷۰۰ق) و دستور داد تا بندری در انتهای شمالی جزیره ساخته شود و به یاد موطن اصلی، هرمز نام گیرد. بندر مزبور، رفته‌رفته، روبه توسعه و رونق نهاد و به شهر آباد و فعّالی تبدیل شد. قطب‌الدین تهمتن جزیرۀ کیش را تصرف و بحرین را نیز مطیع خود کرد. ابن بطوطه، که در همین زمان از هرمز دیدن کرده بود، آن را بندری آباد توصیف می‌کند و می‌نویسد «هرمز بندری است آباد که با هند و سند به دادوستد کالا مشغول است». هرمز تا سه قرن بعد، از رونق زیادی برخوردار بود. با تسلط پرتغالی‌ها بر جزیرۀ هرمز، شهر مزبور از رونق افتاد و بعدها بندرعباس جای آن را گرفت.