همدانی، حسن بن احمد
هَمْدانی، حسن بن احمد (صنعاء 893- پس از 947م) Hasan bin Ahmad Al-Hamdani
(نام کامل: ابو محمد الحسن بن احمد بن يعقوب بن يوسف بن داود بن سليمان الارحبی البكيلی الهمدانی) عالم دینی، مورخ و جغرافی‌دان یمنی. پدرش همواره میان شهرهای کوفه، بصره، بغداد، و شهرهای کشور عمان و مصر در سفر بود و به شغل خانوادگی‌‌شان که انتقال کاروان‌های حجاج و بازرگانان از صعده به مکه بود اشتغال داشت. وی در این سفرها پدر را همراهی می‌کرد و از 15 سالگی در صعده مستقر و به تحصیل مشغول شد. سپس در بیست و پنج سالگی برای ادامه‌ی تحصیل به مکه رفت و بیش از شش سال در آنجا اقامت کرد و فقه و حدیث آموخت؛ سپس به تدریس پرداخت. حدود سال 923م به یمن بازگشت و در صعده مستقر شد.
صعده در آن روزگار پایگاه امامان زیدیه و ایستگاه مهمی بر سر راه تجاری مناطق جنوب یمن تا مکه و بلاد شام و نقطه‌ی تجمع کاروان‌های حجاج از سراسر یمن بود. آرامش نسبی‌ای که بر صعده‌ی آن دوران (به ویژه در عهد امام هادی یحیی و دو فرزندش، مرتضی و ناصر) حاکم بود، سبب جذب بسیاری از عالمان، ادیبان، شاعران، طلاب علم و حتی تاجران یمن و خارج یمن به آن شهر شد و در نتیجه جنبشی فکری و ادبی در آن شکل گرفت و تجارت در آن رونق یافت. هَمْدانی در این محیط علمی بهره‌ی فراوان برد و علوم اخبار و انساب و فن شعر را آموخت. اما اختلافی فکری و مذهبی در میان زیدیه و اهل سنت، مسیر زندگی هَمْدانی را تغییر داد. هَمْدانی در پاسخ قصیده‌ی مُذهَّبیه کمیت بن زید اسدی درباره‌ی خلافت و سزاوارتر بودن امام علی (ع)، قصیده‌ای به نام قصیده‌ی دامغه سرود و موجب رنجش مردم زیدی‌مذهب و امام ناصر شد. به دستور امام ناصر به زندان افکنده شد و ده روز بعد با وساطت بزرگان قبایل خولان از زندان آزاد گردید. پس از آزادی به صنعاء رفت، اما در صنعاء نیز به سبب مواضع مذهبی‌اش زندانی شد. پس از آن به شهر ریده رفت و باقی عمرش را در آنجا سپری کرد. وی در این دوره به تألیف روی آورد و کتاب اکلیل را که دانشنامه‌ی تمدن قدیم یمن است در ده جلد تدوین کرد و سپس کتاب صفة جزیرة العرب را که کتابی در شناخت شبه‌جزیره‌ی عربی است به رشته‌ی تحریر درآورد.
برخی از کتاب‌های هَمْدانی هنوز مفقود است.