راسل، هنری (۱۸۷۷ـ۱۹۵۷)
| هنری راسل Henry Russell | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۷۷م |
| درگذشت | ۱۹۵۷م |
| ملیت | امریکایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در پرینستن |
| شغل و تخصص اصلی | اخترشناس |
| گروه مقاله | اخترشناس |
راسِل، هِنری (۱۸۷۷ـ۱۹۵۷)(Russell, Henry)
اخترشناس امریکایی. در ۱۹۱۳، برای نخستین‌بار نموداری ترسیمی عرضه کرد که بعدها به نمودار هرتزشپرونگ ـ راسل[۱] معروف شد. در اویستر[۲] نیویورک زاده شد. پس از فراغت از تحصیل در پرینستن به کیمبریج انگلستان رفت و در زمینۀ مسئلۀ تعیین اختلاف‌منظرِ اختری[۳] به روش عکاسی کار کرد. بعداً به پرینستون[۴] بازگشت و در ۱۹۰۵، استاد و سرپرست رصدخانۀ این دانشگاه شد. در ۱۹۲۱، به رصدخانۀ ماونت ویلسونِ[۵] کالیفرنیا[۶] منتقل شد. در بسیاری از زمینه‌های اخترشناسی، ازجمله نورسنجی[۷] دوتایی‌های گرفتی[۸]، تحول اختری[۹] و تفسیر طیف‌های آسمانی[۱۰]و آزمایشگاهی، فعالیت می‌کرد. در ابتدا، در حدود ۱۹۱۳، رابطۀ بین قدرمطلق[۱۱] یک ستاره را با گونۀ طیفی آن رسم کرد. این ترسیم وجود ستاره‌های غول[۱۲] و کوتوله[۱۳] را به وضوح نشان داد. راسل، همانند آینار هرتزشپرونگ[۱۴]، نتیجه گرفت که می‌توان ستاره‌ها را در دو ردۀ اصلی گروه‌بندی کرد که یکی بسیار درخشان‌تر از دیگری است. او سامانۀ رده‌بندی طیفی آنی کَنون[۱۵] را به‌‌کار برد که دربرگیرندۀ دمای سطحی نیز بود. بیشتر ستاره‌ها در گروهی موسوم به رشتۀ اصلی[۱۶] جای داشتند، امّا گروهی از ستاره‌های بسیار درخشان هم در خارج از رشتۀ اصلی قرار می‌گرفتند. راسل این نظریه را مطرح کرد که همۀ ستاره‌ها، بسته به این‌که در حال انقباض، و درنتیجه داغ‌ترشدن، یا انبساط، و از این‌رو سردشدن، باشند به طرف بالا یا پایین رشتۀ اصلی در حال پیش‌روی‌اند، امّا پیش‌روی مطرح‌شده از سوی او طی یک دهه اعتبارش را از دست داد. مطالعۀ مادام‌العمر راسل در زمینۀ ستاره‌های دوتایی[۱۷] منجر به پیدایش روشی برای محاسبۀ جرم هر ستاره با بررسی رفتار مداری[۱۸] آن شد. او مبتکر سامانه‌ای بود که در آن هم از مدار و هم از جرم اجسام برای محاسبۀ فاصلۀ آن‌ها از زمین استفاده می‌شد.