ونزویلا

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
ونزویلا
نام فارسی وِنِزوئِلا
نظام سیاسی جمهوری فدرال با یک نهاد قانون‌گذاری
جمعیت ۲۹,۳۵۹,۰۰۰ نفر
موقعیت شمال نیم‌قارۀ امریکای جنوبی
پایتخت کاراکاس
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) ۳۲ 
رشد سالانه (درصد) ۱.۸
شهرهای اصلی  کاراکاس، ماراکای، والنسیا، لوس‌ تِکِس، لاسونسیون، سان کریستوبال، سیودادگایانا
زبان اسپانیایی
دین مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع) ۹۱۶,۴۶۵
نمايي از کاخ آکادمي، ونزوئلا
40115100-2.jpg
40115100.jpg

وِنِزوئِلا (Venezuela)
موقعیت. جمهوری فدرال ونزوئلا در شمال نیم‌قارۀ امریکای جنوبی و در ساحل جنوبی دریای کارائیب‌[۱] جا دارد. از شمال شرقی به اقیانوس اطلس، از شرق به کشور گویان، از جنوب شرقی و جنوب به برزیل، از غرب به کلمبیا، و از شمال به دریای کارائیب محدود شده است. مساحت این کشور ۹۱۶,۴۶۵ کیلومتر مربع و شهر کاراکاس[۲] پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. رودخانۀ اورینوکو[۳]، بلندترین رودخانۀ امریکای جنوبی و مهم‌ترین رود ونزوئلا، با درازای ۲,۴۰۰ ‌کیلومتر، کشور مزبور را از غرب به شرق می‌پیماید و این سرزمین را به دو نیمۀ شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند: الف ـ نیمۀ جنوبی، یا ارتفاعات گویان[۴]، که از جنوب دلتای رود اورینوکو تا مرز گویان و برزیل گسترده شده، از رشته‌کوه‌های سیرا پاریما[۵] و سیرا پاکارایما[۶] تشکیل یافته است و آبشار آنجل[۷]، بلندترین آبشار جهان با ارتفاع ۹۷۸ متر، در پارک ملی کانائیما[۸] و در شرق همین ارتفاعات قرار دارد. بلندترین نقطۀ این قسمت، کوه رورایما[۹]، با ارتفاع ۲,۸۱۰ متر در مرز مشترک سه کشور ونزوئلا، گویان، و برزیل قرار دارد. رودخانه‌های بسیاری این نیمه را مشروب می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از ونتواری[۱۰]، کوچیورو[۱۱]، کائورا[۱۲]، و کارونی[۱۳]. ب ـ نیمۀ شمالی ونزوئلا از سه بخش متفاوت به شرح زیر تشکیل شده است: ۱) جلگۀ یانوس[۱۴] که رودخانۀ اورینوکو از حاشیۀ جنوبی آن می‌گذرد و رشته‌کوه‌های کوردیرا دِ مریدا[۱۵]، و کوه‌های ساحلی ونزوئلا مرز شمالی آن را تشکیل می‌دهند. جلگۀ مزبور حدود یک‌سوم از سرزمین ونزوئلا را شامل می‌شود و با شیبِ ملایم به دلتای رود اورینوکو منتهی می‌شود و رودخانه‌های متعددی آن را مشروب می‌کنند که عبارت‌اند از رود مرزی مِتا[۱۶] در مرز کلمبیا، کاپاناپارو[۱۷]، آرائوکا[۱۸]، و آپوره[۱۹]. ۲) رشته‌کوه‌های کوردیرا دِ مریدا، که در دنبالۀ کوه‌های آند کلمبیا قرار دارند، از جنوب غربی به‌سوی شمال شرقی کشیده شده و به موازات خط ساحلی دریای کارائیب تا درّۀ رود اوناره[۲۰] ادامه یافته‌اند. بلندترین نقطۀ کشور، پیکو بولیوار[۲۱]، با ارتفاع ۵,۰۰۷ متر در همین کوه‌ها و در پارک ملی مریدا، در جنوب دریاچۀ ماراکایبو[۲۲]، جا دارد. بیشتر آبادی‌ها و تأسیسات ونزوئلا در این ارتفاعات، به‌ویژه در کوه‌پایه‌های شمالی آن، قرار گرفته‌اند و رودخانه‌های اوناره و توکویو[۲۳] مهم‌ترین زهاب‌های این منطقه‌اند. ۳) از حدود کوه پیکو بولیوار، رشتۀ دیگری با نام سیرا دِ پریخا[۲۴] از کوه‌های مریدا جدا می‌شود و در امتداد مرز کشور کلمبیا روبه شمال ادامه می‌یابد. ناحیۀ میان این رشته و کوه‌های مریدا را فروبومان[۲۵] ماراکایبو فرا گرفته است. ناحیۀ مزبور، که کوچک‌ترین بخش طبیعی کشور ونزوئلا است، حدود ۶۵هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و تالاب[۲۶] ماراکایبو نواحی مرکزی آن را تشکیل داده است. این تالاب که ۱۲۰×۲۱۰ کیلومتر است، به‌وسیلۀ تنگه‌ای با پهنای ۱۵ کیلومتر و ژرفای ۱۱ متر با خلیج ونزوئلا[۲۷]، در کرانۀ جنوبی دریای کارائیب، مرتبط است و نفت‌کش‌ها و ناوهای‌ بزرگ اقیانوس‌پیما را در خود جا می‌دهد. شهر ماراکای[۲۸] و نیز میدان‌ها و تأسیسات نفتی ونزوئلا در همین ناحیه قرار دارند و رود کاتاتومبو[۲۹] مهم‌ترین رودخانۀ آن است. کشور ونزوئلا از نظر اداری به یک ناحیۀ فدرالِ[۳۰] پایتخت و ۲۳ ایالت[۳۱] تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از کاراکاس، ماراکای، والنسیا، لوس‌ تِکِس[۳۲]، لاسونسیون[۳۳]، سان کریستوبال[۳۴]، و سیودادگایانا[۳۵]. در آب‌های ساحلی این کشور نیز ۷۲ جزیره قرار دارد که جزو سرزمین ونزوئلا محسوب می‌شوند و بزرگ‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از مارگاریتا[۳۶] و لا تورتوگا[۳۷]. اقلیم ونزوئلا از معتدل مایل به گرم تا مدارگانی[۳۸] متغیر است. نوسان دمای آن در طول سال اندک و بارندگی فراوان از ویژگی‌های اقلیمی آن است. فصل خشک این کشور آذر تا فروردین و فصل گرم آن تیر و مرداد است. میانگین دمای شهر کاراکاس در دی‌ماه ۱۸.۵ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۰.۵ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۸۳۳ میلی‌متر است. حدود ۵۵ درصد از مساحت این کشور پوشیده از جنگل درختان نخل، انبه و پروانه‌آساست و جلگۀ یانوس، به‌ویژه دلتای رود اورینوکو، را علفزارهای بلند و باتلاق‌های پوشیده از درخت انبه فرا گرفته است. ببر و پلنگ، میمون، تنبل، مورچه‌خوار، خرس، آهو، آرمادیلو و نیز پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لک‌لک و خزندگانی مانند تمساح و مارهای بزرگ حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. ونزوئلا از نظر اقتصادی به‌شدت به نفت و مواد معدنی وابسته است و بالطبع نوسان قیمت‌های بین‌المللی اقتصاد آن را دستخوش دگرگونی‌ها پیش‌بینی‌نشده می‌کند. نیروی الکتریسیتۀ این کشور با نفت و گاز و نیز به‌شیوۀ برقابی[۳۹] تولید می‌شود. بیشتر تأسیسات صنعتی ونزوئلا پیرامون شهر مورون[۴۰]، در غرب پایتخت، و نزدیک دریاچۀ ماراکایبو قرار دارند. شهر ماراکای، واقع در ساحل غربی دریاچۀ مزبور، نیز به تولید مواد غذایی و دارویی و ماشین‌آلات و وسایل الکترونیکی اختصاص یافته و صنایع فلزی در اطراف شهر سیوداد گایانا تمرکز یافته است. علاوه‌بر نفت و گاز، که ذخایر آن به‌ترتیب به ۷۲.۵ میلیارد بشکه و ۳۲میلیارد متر مکعب می‌رسد، طلا، الماس، مس، روی، سرب از دیگر منابع معدنی این کشور محسوب می‌شوند. اراضی زیر کشت ونزوئلا نسبتاً کوچک و محدود است و بخشی از مواد غذایی مورد نیاز آن از خارج وارد می‌شود. موز، ذرت، قهوه، نیشکر، توتون، کاکائو، برنج، گندم، پنبه، و حبوبات از محصولات کشاورزی این سرزمین است و دامداری‌های آن، که بیشتر در جلگۀ یانوس متمرکزند، نقش مهمی دارند. صنعت شیلات این کشور نیز اهمیت بسیار دارد و محصول آن به حدود ۵۰۰هزار تن در سال می‌رسد.

حکومت و سیاست. نوع حکومت ونزوئلا جمهوری فدرال با یک نهاد قانون‌گذاری است. مجلس ملی ونزوئلا ۱۶۵ عضو دارد که مردم آنان را انتخاب می‌کنند و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. رئیس‌جمهور این کشور نیز با رأی مردم و برای یک دورۀ ۶ساله برگزیده می‌شود. او دارای قدرت اجرایی است و تشکیل هیئت دولت از وظایف اوست.

مردم و تاریخ. جمعیت ونزوئلا ۲۹,۳۵۹,۰۰۰ نفر (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن ۳۲ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۸ درصد است و مستیسو[۴۱]ها ۶۹ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۹۲ درصد از مردم این کشور مسیحی کاتولیک‌اند و ۸۷ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند. زبان رسمی ونزوئلا اسپانیایی است. ونزوئلا از ۲۰۰۰پ‌م مسکونی بوده و کاریب[۴۲]ها پیش از کشف قاره جدید در آن زندگی می‌کردند. آلونسو دِ اخدا[۴۳] و آمریگو وسپوتچی[۴۴] در ۱۴۹۹ در کرانه‌های آن پیاده شدند و به شناسایی آن‌جا پرداختند. نخستین ماندگاه اروپایی را نیز اسپانیایی‌ها در ۱۵۲۰ در کومانا[۴۵] تأسیس کردند و شهر کاراکاس را در ۱۵۶۷ بنا نهادند. ونزوئلا در ۱۷۱۸ ضمیمۀ نایب‌السلطنۀ اسپانیا در نیوگرانادا (غرناطۀ جدید)[۴۶] شد و تا آغاز قرن ۱۹ عملاً در نظارت اداری اسپانیا قرار داشت. فرانسیسکو میراندا[۴۷] و پس از او سیمون بولیوار[۴۸] رهبری استقلال امریکای جنوبی را دردست گرفتند و اسپانیا را در نبرد ۱۸۲۱ شکست دادند؛ درپی آن ونزوئلا، کلمبیا، و اکوادور با هم متحد شدند و جمهوری گران کلمبیا[۴۹] را تأسیس کردند. ونزوئلا در ۱۸۲۹ از اتحادیۀ مزبور جدا شد و نظامیان ونزوئلایی حدود یک قرن خودکامانه بر آن فرمانروایی کردند. کشف معادن نفت در ۱۹۲۰ وضع را دگرگون کرد و رشد اقتصادی این کشور آغاز شد. نخستین قانون اساسی ونزوئلا در ۱۹۴۷ تدوین و تصویب شد و با کودتای نظامی ۱۹۴۸ نظام خودکامانۀ دیگری بر آن حاکم گردید. رومولو بتانوکورِ[۵۰] دموکرات در ۱۹۵۸ به ریاست جمهوری رسید و همراه با دیگر کشورهای تولیدکنندۀ عمدۀ نفت سازمان اوپک[۵۱] را پایه‌گذاری کرد. براساس قانون اساسی ۱۹۹۹ نام رسمی این کشور به جمهوری بولیواری ونزوئلا تغییر یافت و نظام جمهوری فدرال بر آن حاکم شد.

 


  1. Caribbean Sea
  2. Caracas
  3. Orinoco
  4. Guiana Highlands
  5. Siera Parima
  6. Siera Pacaraima
  7. Angel Falls
  8. Canaima National Park
  9. Roraima
  10. Ventuari
  11. Cuchiuero
  12. Caura
  13. Caroni
  14. Llanos
  15. Cordillera de Merida
  16. Meta
  17. Capanaparo
  18. Arauca
  19. Apure
  20. Unare
  21. Pico Bolivar
  22. Maracaibo
  23. Tocuyo
  24. Ciera de Perija
  25. lowlands
  26. etang
  27. Gulf of Venezuela
  28. Maracay
  29. Catatumbo
  30. Federal District
  31. state
  32. Los Teques
  33. La Asuncion
  34. San Cristobal
  35. Ciudad Guayana
  36. Margarita
  37. La Tortuga
  38. tropical
  39. hydro electric
  40. Moron
  41. Mestizo
  42. Carib
  43. Alonso de Ojeda
  44. Amerigo Vespucci
  45. Cumana
  46. New Granada
  47. Francisco Miranda
  48. Simon Bolivar
  49. Gran Colombia
  50. Romulo Betancourt
  51. OPEC