پالمیر
پالْمیر (Palmyra)
(یا: تَدمُر) از شهرهای مهم سوریه در دوران اشکانی و ساسانی. پالمیر مرکز تمدن نَبَطی و یکی از مادر‌شهرهای پارتی در صحرای سوریه بود و بر سر راه دورا اوروپوس به دمشق قرار داشت. پالمیر بیشتر شهری عربی و آرامی به‌شمار می‌رفت تا ایرانی یا رومی ـ یونانی. در حقیقت سکنۀ تدمر را اعراب و اقوام سامی‌تباری تشکیل می‌داد که با فرهنگ و هنر هلنی آشنا بودند. در پرستشگاه‌های تدمر خدایان بِینُ‌النَّهرینی چون بَعل و آگارگاتیس پرستش می‌شدند. بازرگانان عرب پالمیری به خطوط و زبان‌های یونانی و آرامی می‌نوشتند و نیز نمونه‌های کهن و ابتدایی خط عربی در پالمیر ابداع شد. هنر در تدمر همانند هترا بود و تندیس‌ها را به شیوۀ پیکرتراشان هترا می‌ساختند. هنرمندان پالمیری در ساخت نقوش برجسته به شیوۀ تمام رخ‌نمای پارتی توجه بیشتری داشتند. در لشکرکشی تِرایانوس به قلمرو اشکانی، پالمیر به قلمرو روم افزوده شد و سپس هادِریانوس، جانشین ترایانوس، دژی مستحکم در آن‌جا ساخت. در ۲۶۰م اودِناتوس حاکم پالمیر توانست سپاه شاپور اول ساسانی را به سختی شکست دهد. در پی این پیروزی که روم آن را انتقام شکست و اسارت والریانوس می‌دانست، سنای روم به اودناتوس لقب گایوس، به‌معنی سپهسالار بزرگ، داد. در ۲۶۰ـ۲۷۲م پالمیر به قدرتی منطقه‌ای تبدیل شد و توانست فلسطین، مصر و جنوب آناتولی را به قلمرو خود بیفزاید. مارکوس اورِلیانوس امپراتور روم در ۲۷۲م پالمیر را در‌هم کوبید و برچید. نیز ← اودناتوس؛ زنوبيا