پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای
پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (Nuclear Non-Proliferation Treaty)
(یا: اِن‌پی‌تی) پیمانی منعقدشده در ۱۹۶۸، با هدف محدود کردن گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای. به‌موجب این پیمان، امضاکنندگانی که جزو قدرت‌های هسته‌ای بودند (روسیه، انگلستان، و ایالات متحدۀ امریکا) وعده دادند که در جهت خلع سلاح هسته‌ای حرکت کنند و فناوری نظامی هسته‌ای را در اختیار کشورهای غیر‌هسته‌ای قرار ندهند؛ ۵۹ کشور دیگر نیز آن را امضا کردند. امضاکنندگان متعهد شدند که به توسعۀ جنگ‌افزارهای هسته‌ای خود مبادرت نکنند. این پیمان در ۱۹۷۰ به‌اجرا درآمد و مدّت ۲۵ سال تداوم یافت. سپس با امضای ۱۷۴ کشور در مه ۱۹۹۵ تجدید و برای مدتی نامحدود تمدید شد و دو کشور دیگر صاحب جنگ‌افزار هسته‌ای، فرانسه و چین، بدان پیوستند. تاکنون فقط سیزده کشور این پیمان را امضا نکرده‌اند، ولی سه کشور از این میان (رژیم اشغالگر قدس، هند، و پاکستان) به توانایی هسته‌ای دست یافته‌اند. در ۱۹۹۸، هند و پاکستان، پس از آزمایش موفقیت‌آمیز جنگ‌افزارهای هسته‌ای خود، به قدرت‌های هسته‌ای تبدیل شدند. افریقای جنوبی پیش از امضای این پیمان در ۱۹۹۱ داوطلبانه شش بمب هسته‌ای خود را نابود کرد، و آرژانتین و برزیل هم، با به قدرت رسیدن حکومت‌های مردم‌سالار در آن دو کشور در دهۀ ۱۹۸۰، از برنامه‌های خود برای تولید بمب دست کشیدند. ضامن اجرای این پیمان سازمان ملل متحد است. کرۀ شمالی در ۱۹۹۳ به بازرسان سازمان ملل اجازه نداد که نیروگاه‌های غیرنظامی هسته‌ای آن را بازرسی کنند و این کار به بروز بحرانی بین‌المللی منجر شد. در عراق نیز، در‌پی جنگ ۱۹۹۲ خلیج فارس، بازرسان ملل متحد با مشکلات مشابهی روبه‌رو شدند که البته عراقی‌ها در نهایت اجازۀ بازرسی دادند. در سپتامبر ۱۹۹۷، روسیه پذیرفت که تا سال ۲۰۰۰ تولید پلوتونیوم را برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای متوقف کند و ایالات متحده نیز پرداخت ۱۵۰میلیون دلار هزینۀ تبدیل جنگ‌افزارهای هسته‌ای روسیه به تجهیزات غیرنظامی را متقبل شد. در ژوئن سال ۲۰۰۰، روسیه و ایالات متحده پذیرفتند که هر یک طی بیست سال آینده ۳۴ تن پلوتونیوم تسلیحاتی خود را نابود کنند.