بولاق، چاپخانه
بُولاق، چاپخانه
(یا: مطبعۀ بولاق) مهم‌ترین و قدیم‌ترین چاپخانه در جهان اسلام که در قاهره تأسیس شد. پایه‌گذاران این چاپخانه از گروهی بودند که به دستور محمدعلی پاشا، برای آموزش امور چاپ، به اروپا فرستاده شدند. سال احداث آن، بنابر نوشتۀ سردرِ آن، ۱۲۳۵ق و سال افتتاح آن، بنابر سندی رسمی، ۱۲۳۷ق است. نخستین کتاب چاپ‌شده در بولاق، در ۱۲۳۸ق، به روایتی، قاموس ایتالیایی و عربی اثر دون رافائل[۱] و به روایتی دیگر، وصایانامۀ سفریّه شامل تعلیمات نظامی فردریک دوم، پادشاه پروس، به فرماندهانش بوده است. با توجه به خاتمۀ کتاب‌های چاپ شده در این مطبعه، این چاپخانه نام‌های دیگری نیز داشته است. در این چاپخانه به ضرورت چاپ متون عربی، ترکی و فارسی قالب حروف نسخ و نستعلیق ساخته شد. مطبعۀ بولاق، در ۱۱ صفر ۱۲۷۸، به‌دستور والی وقت بسته شد. در ربیع‌الاول ۱۲۷۹، عبدالرحمان رشدی‌بیگ آن را بازگشایی و به وسایل و دستگاه‌های چاپ جدید مجهز کرد و نام آن را به «مطبعۀ عبدالرحمان رشدی» تغییر داد. در اواخر قرن ۱۳ق، استانداری قاهره آن را خریداری کرد و نام آن را به مطبعة البولاق‌السنیّة تغییر داد و دستگاه‌هایی که با بخار کار می‌کردند جای دستگاه‌های چاپ دستی را گرفتند؛ درنتیجه، کیفیت چاپ در مصر به‌حدی بالا رفت که کتاب‌های چاپ بولاق را در نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس (۱۸۶۷) و وین (۱۸۷۳) شرکت دادند. در ۱۲۹۸ق، این چاپخانه ملی اعلام شد و درپی تغییرات سیاسی در مصر، در ۱۳۳۵ش، ادارۀ چاپخانه به الهیئةالعامّة لشئون‌المطابع سپرده شد.
- ↑ Dom Raphael