کاتولیک، مذهب
کاتولیک، مذهب (Roman Catholicism)
از مهم‌ترین شاخه‌های دین مسیحیت[۱]، که از ۱۰۵۴م از کلیسای ارتدوکس شرقی جدا شد. پاپ رهبر این مذهب است، که مرجعیت او با واسطۀ سنت پیتر[۲]، نخستین اسقف رم، از طریق جانشینی حواریون[۳] به عیسی مسیح می‌رسد. مرکز آن در دولتْ‌ـ‌شهرِ واتیکان[۴] در رم است. پیروان این مذهب در جنوب اروپا، امریکای لاتین و فیلیپین متمرکز‌ند. بنا بر گزارش رم، در فوریۀ ۲۰۰۰، تعداد پیروان تعمیدی کلیسای کاتولیک ۱.۰۴۵ میلیارد نفر است، که از سال ۱۹۹۸ ميلادي ۴۰میلیون نفر افزایش یافت. در مجموع بیش از نیمی از مسیحیان جهان داراي مذهب کاتوليک‌اند.
جنبش اصلاح دینی و ضد اصلاح. با وقوع جنبش اصلاح دینی در قرن ۱۶، کلیساهای پروتستان از کلیسای کاتولیک جدا شدند. در آلمان، سوئیس، و دیگر کشورهای اروپایی این جدایی درنتیجۀ اختلافات بنیادی بر سر تعالیم کلیسا و تکالیف مذهبی صورت گرفت؛ هرچند در انگلستان با بروز اختلاف بر سر مسائل مربوط به ازدواج و جانشینی در خانوادۀ سلطنتی نخستین جرقه‌های جنبش اصلاح زده شد. هنری هشتم[۵]، پادشاه تیودور[۶]، که زمانی مدافع سرسخت این مذهب بود و رساله‌ای برضد مارتین لوتر[۷]، اصلاح‌طلب پروتستان آلمانی، نوشت، پس از آن‌که پاپ جدایی او از کاترین آراگونی[۸] به‌منظور ازدواج با آن بولین[۹] را تأیید نکرد، کلیسای انگلیکان[۱۰] (انگلیسی) مجزایی با تعالیم و آیین نیایش خاص خود تأسیس کرد. کلیسای کاتولیک در واکنش به جنبش اصلاح دینی، در قرن‌های ۱۶ و ۱۷ به آموزش و اِعمال فشار معروف به جنبش ضد پروتستان[۱۱] مبادرت کرد. در ۱۹۰۷ پاپ پیوس دهم[۱۲] تلاش برای روزآمد کردن تعالیم کاتولیک را محکوم و پاپ ژان پل دوم[۱۳] اقدامات جدیدتر برای اصلاح دینی را رد کرد.
تعالیم و عبادت. رکن اصلی نیایش در کلیسا آیین عشای ربانی[۱۴] است و حضور در کلیسا در روزهای یکشنبه و عیدهایی همچون کریسمس و عید پاک الزامی است. داخل کلیسا مکانی رسمی با محرابی بلند (مبیّن میز شام آخر[۱۵]) به‌منزلۀ نقطۀ کانونی است. از زمان دومین شورای واتیکان[۱۶] (۱۹۶۲ـ۱۹۶۶)، که به دعوت پاپ ژان بیست و سوم[۱۷] تشکیل شد، آیین نیایش به‌جای زبان لاتین به زبان محاوره یا محلی اجرا شده است. کلیسای کاتولیک از این نظر با دیگر کلیساهای مسیحی تفاوت دارد، که برای پاپ و عصمت کلیسا[۱۸] هنگامی که از مسند پاپ[۱۹] سخن می‌گوید، بالاترین اختیارات را به رسمیت می‌شناسد. پاپ معمولاً به‌نام کلیسا دربارۀ مسائل اخلاقی و دینی سخن می‌گوید و اظهاراتش لغزش‌ناپذیر (بدون خطا) است. در ۱۸۵۴ لقاح مطهر[۲۰] مریم مقدس، مادر عیسی، عقیدۀ رسمی اعلام شد. بدین معنی که او بدون ارتکاب گناهکاری ذاتی[۲۱] باردار شد؛ گناهکاری‌ای که دیگر انسان‌ها با آن زاده می‌شوند. در کلیسای کاتولیک مریم عذرا جایگاه خاصی دارد. محکومیت روش‌های غیرطبیعی جلوگیری از بارداری و سقط جنین ازجمله مسائل اخلاقی است که کلیسا به آن نظر دارد. کاتولیک‌ها اعتقاد دارند که مرجعیت کلیسا آموزه‌های الهی را حفظ کرده است.
تشکیلات. دومین شورای واتیکان به دعوت پاپ ژان بیست و سوم برای به‌روز کردن تعالیم کلیسا و آگاه‌ترکردن آن از مسائل قرن ۲۰ تشکیل شد. کشیش‌های کلیسای کاتولیک از سراسر جهان در این شورا حضور یافتند. از هنگام برگزاری این شورا تاکنون تغییرات مهمی صورت گرفته که به افزایش محدودۀ آزادی‌ها میان فرقه‌های مذهبی و غیرروحانی انجامیده است. پاپ دارای مجمع ۲۰۰نفره‌ای از اسقف‌هایی است که مقامات محلی برای همکاری با ادارۀ کلیسا آنان را انتخاب می‌کنند. کشیشان مجرد‌ند و تأکید بسیاری بر مراتب رهبانیت می‌شود. به رسالتِ تبلیغ دین نیز اهمیت بسیاری داده می‌شود. در دوران پاپ ژان پل دوم از ۱۹۷۸، قدرت متمرکزتر شده و اسقف‌ها و کاردینال‌ها از میان روحانیان سنت‌گراتر و از جهان سوم برگزیده شده‌اند.
نگرش به سایر مذاهب. دومین شورای واتیکان تساهل بیشتری نسبت به دیگر مذاهب جهان از خود نشان داد. محکومیت آزار و اذیت اقلیت‌های مذهبی ازجملۀ این تغییرات بود. پاپ ژان بیست و سوم برای نظارت بر روابط میان کلیساهای کاتولیک و دیگر کلیساهای مسیحی کمیته‌ای تشکیل داد و تلاش او در جنبش وحدت کلیساها[۲۲] پس از مرگش ادامه یافت. نمایندگانی نیز همچون ناظر در اجلاس‌های شورای جهانی کلیساها[۲۳] حضور داشتند.
مشی سیاسی. مشیِ کلیسای کاتولیک به‌لحاظ سیاسی برقراری روابط کاری با دولت‌های ملی، کاتولیک و غیر کاتولیک، و گاه‌به‌گاه بهره‌گیری از کنکوردا[۲۴] (موافقت‌نامۀ پاپ و مقامات دولت‌ها) برای دستیابی به این هدف بوده است. واتیکان نمایندگانی رسمی در مرتبه‌های مختلف در اغلب کشورهای اروپایی و نیز در بسیاری از کشورهای غیر اروپایی دارد. نمایندگان پاپ را در دیگر کشورها سفیر واتیکان یا نمایندۀ پاپ می‌دانند در حالی‌که اغلب این کشورها نیز نمایندگانی معتبر در واتیکان دارند. پیمان لاتران[۲۵] در ۱۹۲۹ با دولت ایتالیا اعتبار سیاسی واتیکان را افزایش داد. برطبق این پیمان، شهر واتیکان[۲۶] حکومتی خودمختار شناخته شد. نیز ← کاتولیک
- ↑ Christian
- ↑ St Peter
- ↑ apostolic succession
- ↑ Vatican City State
- ↑ Henry VIII
- ↑ Tudor
- ↑ Martin Luther
- ↑ Catherine of Aragon
- ↑ Anne Boleyn
- ↑ Anglican Church
- ↑ Counter-Reformation
- ↑ Pope Pius X
- ↑ John Paul II
- ↑ Mass
- ↑ The Last Supper
- ↑ The Second Vatican Council
- ↑ Pope John XXIII
- ↑ papal infallibility
- ↑ (ex cathedra (from the throne
- ↑ Immaculate Conception
- ↑ original sin
- ↑ ecumenical movement
- ↑ World Council of Churches
- ↑ concordats
- ↑ Lateran Treaty
- ↑ Vatican City