کتاب البلدان

کتاب البُلدان

کتابی در جغرافیا و تاریخ سرزمین‌های اسلامی، به عربی، احتمالاً در 290ق، نوشتۀ ابن فقیه. مقدسی، مجلدات پنج‌گانۀ این کتاب را دیده و با احتیاط و شک دربارۀ فواید آن سخن گفته، اما یاقوت حموی در استفادۀ از آن تردید نکرده است. اصل این کتاب مفقود شده و فقط مختصری از آن، که علی بن جعفر شیزری تهیه کرده (ح 413ق)، باقی مانده است. ابن فقیه منابع متنوعی داشته و از آثار سیاحان و جغرافیانویسانی همچون سلیمان تاجر، ابن خردادبه، جیهانی، و جاحظ استفاده کرده است. آن‌گونه که از تلخیص آن بر می‌آید، حاوی مطالب گوناگونی در تاریخ و جغرافیای کشورهای شرق تا غرب عالم اسلامی بوده است. به نوشتۀ گراچکوفسکی، ارزش این کتاب در تاریخ تمدن بسیار بیشتر از ارزش جغرافیایی آن است. کتاب‌البلدان به کوشش دخویه به‌چاپ رسیده است (لیدن، 1885).