کروموزوم ایگرگ

کروموزوم ایگرگ (Y chromosome)
کروموزوم کوچک‌تر، از دو کروموزوم جنسی. در پستانداران نر، با کروموزوم جنسی دیگر، معروف به ایکس، جفت می‌شود که حامل ژن‌های بیشتری است. کروموزوم ایگرگ کوچک‌ترین کروموزوم پستانداران و عمدتاً خنثی است. با این همه، ژن‌هایی از آن در تعیین جنسیت و تمایز بیضه‌ها نقش مهمی دارند. تاکنون حدود بیست ژن روی کروموزوم ایگرگ شناخته شده‌اند که نسبت به ژن‌های یافت‌شده در هر کروموزوم دیگر بسیار کم است. جنسیت در انسان از ترکیب ویژۀ کرموزوم‌های جنسی در یاخته‌های بدنی ناشی می‌شود. در جنس ماده، هر دو کروموزوم جنسی یکسان (XX) و در نرها متفاوت (XY)اند. کروموزوم ایگرگ کوتاه‌تر از کروموزوم ایکس است و ژن‌های واقع بر آن در تعیین جنسیت باروری نقش دارند. براثر تقسیم میوز، هر یاختۀ جنسی ماده دارای یک کروموزوم ایکس می‌شود، در‌حالی‌که نیمی از یاخته‌های جنسی نر کروموزوم ایکس و نیمی کروموزوم ایگرگ دارند. لقاح اسپرم دارای کروموزوم ایکس با یاختۀ جنس ماده، منجر‌به تشکیل جنین ماده و لقاح اسپرم دارای کروموزوم ایگرگ با یاختۀ جنس ماده منجر به تشکیل جنین ماده می‌شود. در انسان، حدود ۳۰۰/۱ نرها دو کروموزوم ایگرگ دریافت می‌کنند. به هنگام لقاح، از ترکیب اسپرم واجد دو کروموزوم ایگرگ با یاختۀ جنسی ماده فرد تریزومی (xyy) پدید می‌آید. تفاوت‌های چندانی بین نرهای طبیعی XY و نرهای XYY دیده نمی‌شود، هر‌چند زمانی تصور این بود که این افراد بدون ثبات عاطفی و به شکلی غیرعادی مهاجم‌اند. در ۱۹۹۰، ژنی موسوم به SRy، واقع بر کروموزوم ایگرگ، به‌منزلۀ ژن اصلی شروع تکوین بیضه، و درنتیجه جنسیت نر، کشف شد.

 

---