کمدی الهی
کُمدی الهی (Divine Comedy)
منظومه‌ای حماسی، اثر دانته[۱] (۱۳۰۷ـ۱۳۲۱م). سفر او به دوزخ، برزخ، و بهشت را شرح می‌دهد. در کمدی الهی ویرژیل[۲]، شاعر رومی، راهنمای دانته در گذر از دوزخ و برزخ است؛ دانته شخصیت‌های تاریخی یا هم عصر خود را برحسب فضایل اخلاقی و نیز سیاسی‌شان در هر یک از این سه جایگاه قرار می‌دهد. در بهشت بئاتریچه[۳]، عشق سراسر عمرش، را می‌یابد. این منظومه، که سرشار از نماد و تمثیل است، بسیاری از نویسندگان انگلیسی، همچون میلتون، بایرون[۴]، شلی[۵]، و تی اس الیوت[۶] را تحت تأثیر قرار داد. این منظومۀ داستانی بلند که نام آن در اصل کمدی[۷] بود، در حدود ۱۵۵۰ با نام کمدی الهی به‌چاپ رسید. پیرنگ داستان ساده است. ویرژیل، معجزه‌آسا ظاهر می‌شود و روح انسانی را که در جنگلی هولناک تنهاست از درکات دوزخ و تماشای کیفر هولناک گناهکاران می‌گذراند و به برزخ (اعراف) هدایت می‌کند. در این‌جا بئاتریچه، راهنمای دوم، ظاهر می‌شود و روح را با عبور از فلک‌های بهشتی به ملکوت اعلی می‌رساند. کمدی الهی از سه چکامۀ دوزخ، برزخ، و بهشت تشکیل شده که هر چکامه ۳۳ قطعه دارد و با توجه به این‌که مقدمۀ کتاب نیز در حکم یک قطعه است، بنابراین تعداد قطعه‌های کل کتاب به ۱۰۰ می‌رسد. هر قطعه نیز بین ۱۳۶ تا ۱۵۱ بیت دارد که مجموع کل آن به ۱۴۲۳۰ بیت می‌رسد. هر بیت یازده هجا دارد و قافیه‌بندی کتاب نیز به‌شکل ترزا ریما[۸] (aba,bcb,cdc,...) است. کمدی الهی را از بزرگ‌ترین آثار ادبی جهان و دانته را جزو پنج یا شش شاعری می‌دانند که تا به امروز در آسمان ادبیات جهان درخشیده‌اند.