فوکویی، کنیچی (۱۹۱۸ـ۱۹۹۸)
فوکویی، کِنیچی (۱۹۱۸ـ۱۹۹۸)(Fukui, Kenichi)
| کِنیچی فوکویی Kenichi Fukui | |
|---|---|
| زادروز |
نارا 1918م |
| درگذشت | 1998م |
| ملیت | ژاپنی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دکتری مهندسی از دانشگاه کیوتو |
| شغل و تخصص اصلی | شیمی‌دان |
| گروه مقاله | شیمی و بیوشیمی |
| جوایز و افتخارات | برندۀ جایزۀ نوبل شیمی (1981) |
شیمی‌دان ژاپنی، و متخصصِ شیمیِ صنعتی. نظریۀ اوربیتال مرزی[۱] را عرضه کرد. این نظریه تغییرات اوربیتال‌های مولکولی[۲] یا آرایش الکترون‌ها در اطراف هسته[۳] را ضمن واکنش‌های شیمیایی پیش‌بینی می‌کند (← اربیتال_اتمی). در ۱۹۸۱، مشترکاً با رولد هافمن[۴] برندۀ جایزۀ نوبل شیمی شد. فوکویی واکنش‌هایی را که رادیکال‌های متیل[۵] در آن‌ها نقش دارند برهم‌کنش بین دو اوربیتال الکترونی[۶] از مولکول‌های واکنش‌دهنده قلمداد کرد. او آن‌ها را اوربیتال‌های مرزی[۷] نامید و دریافت که تقارن اوربیتال‌های مرزی تا اندازه‌ای بر تعیین جهت واکنش شیمیایی مؤثر است. او یافته‌هایش را به زبان ریاضی بیان کرده بود و به‌همین سبب، ابتدا اهمیت یافته‌هایش نادیده گرفته شد و معاصرانش آن‌ها را مبهم یافتند، اما پس از چاپ کتابی از رابرت وودوارد[۸] و رولد هافمن، که در آن قواعد پایستگی تقارن اوربیتالی[۹] در واکنش‌های شیمیایی را خلاصه کرده بودند، دانشمندان به اهمیت نظریه‌های فوکویی پی‌بردند. این امر به استفاده از نظریۀ اوربیتال مرزی برای توجیه واکنش‌پذیری موادّ آلی انجامید و پیش‌درآمدی برای محاسبات پیچیدۀ رایانه‌ای شد. فوکویی در شهر نارا[۱۰]ی ژاپن زاده شد و شیمی صنعتی را در دانشگاه کیوتو[۱۱] آموخت. در جنگ جهانی دوم به کارهای صنعتی پرداخت و تکنسین آزمایشگاه سوختِ ارتش[۱۲] بود. در ۱۹۴۸، به دانشگاه کیوتو بازگشت و در مهندسی دانشنامۀ دکتری گرفت. از ۱۹۵۱ تا زمان بازنشستگی‌اش در ۱۹۸۲، در همین دانشگاه استاد شیمی فیزیک هیدروکربن، و از ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۴، رئیس انجمن شیمی ژاپن[۱۳] بود.