یدالله رؤیایی
یدالله رؤیایی (دامغان 17 اردیبهشت ۱۳11ش- پاریس 24 شهریور 1401ش)
| یدالله رویایی | |
|---|---|
| زادروز |
دامغان 17 اردیبهشت ۱۳11ش |
| درگذشت | پاریس 24 شهریور 1401ش |
| محل زندگی | پاریس |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دکتری حقوق بین‌الملل عمومی- دانشگاه تهران |
| شغل و تخصص اصلی | شاعر، روزنامه‌نگار و منتقد ادبی |
| آثار | دلتنگی‌ها (۱۳۴۶)؛ از دوستت دارم (۱۳۴۷) |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
| جوایز و افتخارات | عنوان «شوالیه در ادب و هنر» از طرف دولت فرانسه |
شاعرِ فرمالیست، روزنامه‌نگار و منتقد ادبی ایرانی، و بنیادگذار شعرِ حجم در ایران. فعالیت‌های ادبی خود را در زادگاهش آغاز کرد و سپس به تهران رفت. وی از همان آغاز، با مطالبی که پیرامون فرم مطرح کرده بود، در میان شاعران معاصر به‌عنوان شاعری نوگرا و فرمالیست مطرح شد. سپس وارد عرصۀ روزنامه‌نگاری شد و ازجمله مسئولیت بخشِ شعر نشریۀ کتاب هفته (از مهم‌ترین مجله‌های ادبی دهۀ ۱۳۴۰ش) را به‌عهده گرفت و با حمایت از نوپردازانِ تندرو، مطرح‌ترین مقالات ادبی را دربارۀ فرم نوشت. مجموعه مقالات و نقدهای ادبی وی در دو کتاب از سکوی سرخ و هلاک عقل به وقت اندیشیدن منتشر شده است. رؤیایی بعدها متأثر از مکتب غیرمتعهدِ موج نو، مکتب ضد تعهد شعر حجم را بنیان نهاد و مبانی مورد نظرش را با عنوان «حجم‌گرایی» به سمت زبان و زیبایی‌شناسیِ ویژۀ خود پیش برد. حضور اندیشه و مفاهیم عرفانی در قالب ترکیب‌های زبانی پُرایهام، بازی‌ها و جابه‌جایی‌های واژگانی، فرم‌گرایی، عشق، اروتیسم و بدن، و مرگ از جملۀ شاخصه‌ها و درون‌مایه‌های اصلی شعر اوست.
رؤیایی تحصیلاتش را در رشتۀ حقوق سیاسی در دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران تا اخذ درجۀ دکتری حقوق بین‌الملل عمومی ادامه داد؛ و از آن پس، در وزارت دارایی به استخدام درآمد و به عنوان ذی‌حساب و سرپرست امور مالی در ادارات و دیگر مراکز دولتی، از جمله وزارت آب و برق، سازمان تلویزیون ملی ایران و… به کار پرداخت. رؤیایی از سال 1358 در پاریس اقامت داشت. در سال 2001 عنوان «شوالیه در ادب و هنر» از طرف دولت فرانسه به او اعطا شده بود.
از فعالیت‌های مهم ادبی او می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تأسیس هفته‌نامه ادبی بارو با همراهی احمد شاملو (ترکیبی از نام‌های مستعار بامداد و رؤیا)، سال ۱۳۴۴
- تأسیس شرکت انتشاراتی روزن با همکاری محمود زند و ابراهیم گلستان، سال ۱۳۴۶
- اداره و انتشار دفترهای روزن، فصلنامه‌ای در شعر، نقاشی و قصه با همکاری گروه شاعران شعر حجم، ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷
- تأسیس جایزهٔ ادبی شعر سال به سرمایه‌گذاری تلویزیون ملی ایران و داورانی مرکب از مسعود فرزاد، محسن هشترودی، فریدون رهنما، بیژن جلالی، پژمان بختیاری و یدالله رؤیایی در سال‌های ۱۳۴۸، ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰
- تأسیس «مدرسهٔ زبان و ادبیات فارسی» در پاریس، سال ۱۳۵۸
از دفترهای شعر اوست:
- بر جاده‌های تهی (۱۳۴۰)
- دریایی‌ها (۱۳۴۴)
- دلتنگی‌ها (۱۳۴۶)
- از دوستت دارم (۱۳۴۷)
- لبریخته‌ها (1369)
- هفتاد سنگ قبر (1377)
- منِ گذشته: امضا (1381)
- در جستجوی آن لغتِ تنها (1387).