نمایش مبدأ برای همیلتون، ویلیام روان (۱۸۰۵ـ۱۸۶۵)


هَمیلْتون، ویلیام روان (۱۸۰۵ـ۱۸۶۵)(Hamilton, William Rowan)<br/> [[File:41119200.jpg|thumb|هَميلْتون، ويليام روان]] {{جعبه زندگینامه
|عنوان = ویلیام روان همیلتون
|نام =William Rowan Hamilton
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=
|زادروز=دوبلین ۱۸۰۵م
|تاریخ مرگ=۱۸۶۵م
|دوره زندگی=
|ملیت=ایرلندی
|محل زندگی=
|تحصیلات و محل تحصیل=تحصیل در کالج ترینیتی
| شغل و تخصص اصلی =ریاضی دان
|شغل و تخصص های دیگر=
|سبک =
|مکتب =
|سمت =استاد نجوم، منجم سلطنتی ایرلند
|جوایز و افتخارات =
|آثار =نظریه دستگاه های پرتو
|خویشاوندان سرشناس =
|گروه مقاله =ریاضیات
|دوره =
|فعالیت های مهم =دریافت لقب سر (۱۸۳۵)
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}ریاضی‌دان ایرلندی. دینامیک<ref>dynamics </ref>&nbsp;نیوتون را به‌صورتی درآورد که بعدها با نظریۀ‌ کوانتومی<ref>quantum theory</ref> سازگار شد. نظریۀ کواترنیون‌ها<ref>quarternion theory</ref>ی او پیش‌درآمدی بر شاخه‌ای از ریاضیات بود که به آنالیز برداری<ref>vector analysis</ref>&nbsp;معروف شد. وی در ۱۸۳۵، لقب سِر گرفت. در دوبلین<ref>Dublin </ref>&nbsp;زاده شد. در کودکی خصوصیاتی استثنایی از خود نشان می‌داد. هفت ساله بود که عبری می‌خواند و در ۱۳سالگی، کم و بیش، بر سیزده زبان تسلط داشت. در سال‌های بعد، سانسکریت و فارسی را هم برای سرگرمی آموخت. در ۱۸۲۷، هنگامی‌که هنوز دانشجوی دورۀ کارشناسی کالج ترینیتی<ref>Trinity College</ref>&nbsp;بود، به استادی نجوم رسید و به مقام منجم سلطنتی ایرلند برگزیده شد. اثرش با عنوان ''نظریۀ دستگاه‌های پرتو<ref>Theory of Systems of Rays</ref>''&nbsp;در ۱۸۲۸، و سه ضمیمۀ آن در ۱۸۳۰، ۱۸۳۱، و ۱۸۳۷، به همت آکادمی سلطنتی ایرلند<ref>Royal Irish Academy </ref>&nbsp;انتشار یافت. در این اثر، بازتاب<ref>reflection </ref>&nbsp;نور از یک آینۀ خمیده را با استفاده از مفهومی بررسی کرد که آن را تابع مشخصه<ref>characteristic function</ref>&nbsp;نامید و امروز به همیلتونی<ref>Hamiltonian </ref>&nbsp;معروف است. بعداً همین روش را برای بررسی سیستم‌هایی از اشیاء متحرک به‌کار برد. همیلتون اعداد مختلط<ref>complex numbers</ref>&nbsp;را به‌صورت جفت‌های اعداد حقیقی<ref>real number</ref>&nbsp;نشان داد و به تحقیق در زمینۀ خواص عمل‌های اصلی روی آن‌ها پرداخت. با این دیدگاه، مجموع دو عدد مختلط از لحاظ هندسی برآیند دو بردار است و از قانون متوازی‌الاضلاع<ref>parallelogram law</ref>&nbsp;به‌دست می‌آید. سپس، به تحقیق در سه‌تایی‌ها پرداخت. این امر به دستاورد بزرگ او در زمینۀ کواترنیون‌ها (چهارتایی‌ها یا چهارگانه‌ها) انجامید که در ۱۸۴۸، به معرفی آن‌ها پرداخت. همیلتون کشف کرد که قانون تعویض‌پذیری<ref>commutative principle</ref>&nbsp;(جابه‌جایی) معمولی ضرب، مثلاً ۳×۴=۴×۳، برای کواترنیون‌ها برقرار نیست. این کشف ریاضی‌دانان را وادار کرد از این عقیده دست بکشند که قانون تعویض‌پذیری اصل موضوع<ref>axiom</ref>&nbsp;است. نظریۀ کواترنیون‌های همیلتون، ریاضی‌دانان قرن بیستم را به تحقیق در سایر ساختارهای تعویض‌ناپذیر جبری برانگیخت.

&nbsp;

----

[[Category:ریاضیات]] [[Category:(ریاضیات)اشخاص و آثار]]