نمایش مبدأ برای پوپر، کارل (۱۹۰۲ـ۱۹۹۴)


پوپِر، کارْل (۱۹۰۲ـ۱۹۹۴)(Popper, Karl)<br /> {{جعبه زندگینامه
|عنوان =کارل پوپر
|نام = Karl Popper
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=
|زادروز=۱۹۰۲م
|تاریخ مرگ=۱۹۹۴م
|دوره زندگی=
|ملیت=اتریشی
|محل زندگی=اتریش، انگلیس
|تحصیلات و محل تحصیل=دانشگاه وین
| شغل و تخصص اصلی =فیلسوف
|شغل و تخصص های دیگر=
|سبک =
|مکتب =
|سمت =
|جوایز و افتخارات =
|آثار =حدس ها و ابطال ها (۱۹۶۳)؛ شناخت عینی (۱۹۷۲)
|خویشاوندان سرشناس =
|گروه مقاله =فلسفه، منطق و کلام 
|دوره =
|فعالیت های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}[[File:13177800.jpg|thumb|پوپِر، کارْل]]

فیلسوف علم و سیاست. در وین به دنیا آمد و در دانشگاه این شهر تحصیل کرد. علاقۀ او همانند پوزیتیویست‌های منطقی به مبانی و روش‌شناسی علوم طبیعی معطوف بود، اما به علوم انسانی نیز توجه داشت. با رشد نازیسم به نیوزیلند مهاجرت کرد و در آن‌جا و سپس از ۱۹۴۹ تا ۱۹۶۹ در مدرسۀ اقتصاد لندن<ref>London School of Economics</ref> به‌عنوان استاد، منطق و روش‌شناسی علمی تدریس کرد. با کتاب ''منطق اکتشاف علمی''<ref>''The Logic of Scientific Discovery'' </ref> (۱۹۳۵) مشهور شد. در این کتاب شیوه‌های ممیزی فرضیه‌های نظری علم را بررسی کرد. پوپر با این عقیده در روش‌شناسی سنتی علمی، که تجربه و استقرا می‌تواند پایه‌ای برای تعمیم‌ها و نظریه‌ها باشد، به مخالفت برخاست و به جای آن از روش فرضیه‌سازی جسورانه و خیالی دفاع کرد، روشی که باید مدعاهایش را با محک تجربه، که قدرت ابطال آن‌ها را دارد اما قادر به اثبات آن‌ها نیست، بیازماید (اصل ابطال‌پذیری<ref>falsifiability </ref>). هر فرضیه‌ای که در برابر کوشش‌ها برای ابطال آن مقاومت کند، می‌تواند موقتاً پذیرفته شود، اما این به معنای تأیید آن نیست. شاخصۀ یک نظریۀ علمی نه اثبات‌پذیری<ref>verifiability </ref> بلکه ابطال‌پذیری است. از این‌رو اعتقاد به تبیینی ابطال‌ناپذیر اعتقادی غیرعلمی و کاذب است که از قرار‌دادن نظریه درمعرض نقادی و ابطال آن از راه تجربه می‌گریزد؛ روان‌کاوی و مارکسیسم ازجمله نمونه‌های آن‌اند. نظریۀ پویر که تخیل نظری و حدس‌های جسورانه برای فرضیه‌سازی را با کوشش صبورانه برای ابطال آن تلفیق می‌کند و ارائۀ نظریه‌ای را که بعداً ابطال‌پذیر باشد نه عیب بلکه حسن یک نظریۀ علمی می‌داند، به نحو گسترده‌ای مورد اقبال محافل علمی قرار گرفت. اما انتقاد کسانی را نیز برانگیخت که به دخالت استقرا، حتی در اعتماد ما به نظریه‌های موقتاً مقبول، اشاره می‌کردند. پوپر میان قضایای علمی و مابعدالطبیعی تمایز می‌نهد. در‌حالی‌که قضایای علمی حتی با یک مورد نقض، ابطال‌پذیرند ولی قضایای مابعدالطبیعی از نوع «جهان پایانی ندارد» یا «خدایی وجود دارد» چنان‌اند که هیچ مورد نقضی در تجربه برای آن‌ها نمی‌توان یافت؛ از این‌رو به نظر پوپر اگرچه این‌گونه قضایا معنا دارند (برخلاف نظر پوزیتیویست‌ها که این‌گونه قضایا را اساساً بی‌معنا می‌دانند) اما فاقد معیار علمی‌بودن یعنی ابطال‌‌پذیری‌اند و بنابراین قضایای «شبه‌علمی<ref>pseudo-scientific </ref>» نامیده می‌شوند. پوپر در مقام یک عقل‌گرای انتقادی<ref>critical rationalism </ref>، به بعضی از فرض‌های پوزیتیویسم منطقی و فلسفۀ زبان حمله می‌کند و کار فلسفه‌ را نه تحلیل زبان بلکه آموختن حقایقی دربارۀ جهان می‌داند. پوپر در دو کتاب ''جامعۀ باز و دشمنان آن''<ref>''The Open Society and its Enemies''</ref> (۱۹۴۵) و ''فقر تاریخیگری''<ref>''The Poverty of Historicism''</ref> (۱۹۵۷) به عقیده تاریخ‌باوران دربارۀ وجود قوانین کلی و اجتناب‌ناپذیر برای تکامل تاریخی که امکان پیش‌بینی تاریخی را فراهم می‌کنند، سخت می‌تازد. با نقد دیدگاه توتالیتر در افلاطون، هگل و مارکس و دفاع آن‌ها از جوامع بسته یا کمونیستی، به هماهنگی منطق آزادمنشانۀ علم و جوامع آزاد یا باز اشاره می‌کند. همان‌طور که منطق علمی، رقابت همۀ نظریه‌ها را با داوری تجربه می‌پذیرد، منطق اخلاقی جوامع باز نیز امکان رقابت و نقادی متقابل و مستند دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی را مشروع می‌داند. پوپر انقلاب را برای اصلاح امور جامعه زیانبار می‌داند و به جای آن بر ضرورت اصلاحات گام‌به‌گام و جزیی یا مهندسی خرده‌کار اجتماعی<ref>piecemeal social engineering</ref> برای شناسایی و حذف تدریجی کاستی‌ها تکیه می‌کند. به عقیده او زیان انقلاب‌ها از سود آن‌ها عظیم‌تر است و آنان که می‌خواهند با انقلاب بهشت را برای بشریت به ارمغان آورند چیزی جز دوزخ به ارمغان نمی‌آورند. منتقدان پوپر با نشان‌دادن تضاد میان رویکرد علمی جسورانۀ او و رویکرد سیاسی محافظه‌کارانه‌اش، وی را از مدافعان پی‌گیر جوامع سرمایه‌داری کنونی غرب و نظام‌های سیاسی و اجتماعی آن می‌دانند. بعضی آثار دیگر او: ''حدس‌ها و ابطال‌ها''<ref>''Conjectures and Refutations'' </ref> (۱۹۶۳)؛ ''شناخت عینی''<ref>''Objective Knowledge''</ref> (۱۹۷۲).

&nbsp;

&nbsp;

<br /> <!--13177800-->

[[Category:فلسفه ، منطق و کلام]] 
[[Category:فلسفه غرب – اشخاص، آثار و مکاتب]]
<references />