نمایش مبدأ برای لی، سوفوس (۱۸۴۲ـ۱۸۹۹)


لی، سوفوس (۱۸۴۲ـ۱۸۹۹)(Lie, Sophus)

[[File:37143100.jpg|thumb|لي، سوفوس]]

ریاضی‌دان نروژی. مبدع گروه<ref>group</ref>های پیوسته‌ای از تبدیلات<ref>transformations 

</ref> است که به نام او معروف‌اند (گروه‌های لی<ref>Lie groups </ref>). نظریۀ گروه‌های خود را در پیشبرد مبحث معادلات دیفرانسیل به‌کار برد و از نخستین ریاضی‌دانانی بود که به اهمیت مفهوم گروه‌ها در هندسه توجه داشتند. در نزدیکی برگن<ref>Bergen </ref> زاده شد و در کریستیانیا<ref>Christiania </ref>، اوسلو<ref>Oslo </ref>فعلی، و نیز در برلین و پاریس درس خواند. از ۱۸۷۳ تا ۱۸۸۶، استاد دانشگاه کریستیانیا و از ۱۸۸۶ تا ۱۸۹۸، استاد دانشگاه لایپزیگ<ref>Leipzig </ref> آلمان بود. نخستین کشف مهم او کشف تبدیلات تماسی<ref>contact transformations </ref> بود (۱۸۷۰) که خط‌های راست را با کره‌ها، و منحنی‌های مماس اصلی<ref>principal tangent curves </ref> را با خطوط انحنا<ref>curvature lines </ref> متناظر می‌ساخت. در نظریۀ تبدیلات مماسی<ref>tangential transformations </ref> او، تبدیل‌های خاصی وجود دارد که کره را با خط راست متناظر می‌کند. قبل از ۱۸۷۳، بررسی گروه‌های تبدیلات را آغاز کرد. در تحقیقاتش دربارۀ نظریۀ گروه‌ها، عنصر فضایی جدیدی، موسوم به عنصر تماسی<ref>contact element</ref>، انتخاب کرد که جفتی مرکب از نقطه و خط یا نقطه و اَبَرصفحه<ref> hyperplane </ref> است که با یکدیگر رابطۀ وقوع<ref>incidence</ref> دارند. این امر به کشف گروه‌های لی انجامید که یکی از مفاهیم بنیادی آن مفهوم تبدیل بی‌نهایت کوچک<ref> infinitesimal transformation</ref> است. قضیه‌ای که لی دربارۀ انتگرال‌گیری<ref> integration</ref> عرضه کرد، رده‌بندی معادلات دیفرانسیل جزئی<ref> partial differential equations</ref> را به‌نحوی میسر می‌ساخت که بیشتر روش‌های کلاسیک حل چنین معادلاتی را به اصلی واحد تحویل می‌کرد.

&nbsp;

----

[[Category:ریاضیات]] [[Category:(ریاضیات)اشخاص و آثار]]