نمایش مبدأ برای هارتلی، دیوید (۱۷۰۵ـ۱۷۵۷)


هارْتْلی، دِیْوید (۱۷۰۵ـ۱۷۵۷)(Hartley, David)

[[File:41010500.jpg|thumb|هارْتْلي، دِيْويد]]

فیلسوف و پزشک انگلیسی. در آرملی<ref>Armley</ref> (اکنون بخشی از لیدز) یورکشر<ref>Yorkshire </ref>، متولد شد و در جیزس کالج<ref>Jesus College </ref>، دانشگاه کیمبریج، درس خواند. در آغاز برای کار و خدمت در کلیسا تحصیل کرد اما، از آن‌جا که با نکته‌هایی از اصول عقاید کلیسای انگلستان موافق نبود، تحصیل در رشتۀ پزشکی را پیش گرفت. در نیوآرک<ref>Newark </ref>، بری سنت ادموندز<ref>Bury St. Edmunds </ref>، لندن، و باث<ref>Bath </ref> طبابت کرد و در شهر اخیر درگذشت. کتاب مهم هارتلی، ''ملاحظاتی دربارۀ انسان، کالبدش، وظیفه‌اش و انتظاراتش''<ref>''Observations on Man, His Frame, His Duty, and His Expectations''</ref> (۲ جلد، ۱۷۴۹)، نخستین کوششی برای تبیین همۀ پدیده‌های ذهن براساس نظریۀ تداعی معانی به‌شمار می‌رود. اگرچه متفکرانی پیش از او، ازجمله جان لاک<ref>John Locke </ref> و دیوید هیوم<ref>David Hume </ref>، برای توصیف بسیاری از محتویات و فرآیندهای تکامل‌یافته‌تر ذهنی از «اصل تداعی<ref>principle of association </ref>» استفاده کرده بودند، هارتلی عقاید آنان را به مرحلۀ تازه‌ای از جامعیت رساند. او، همانند آنان، ذهن را، پیش از تجربۀ حسی، یک «لوح ساده<ref>tabula rasa </ref>»، لوحی سفید، می‌انگاشت اما قوانین رشد ذهنی از طریق تداعی‌های همجوار<ref>contiguous associations </ref> را چندان بسط داد که نه فقط پدیده‌هایی چون حافظه بلکه تخیل و عقل و عواطف را نیز دربر می‌گرفت. هارتلی استدلال می‌کرد که عواطف رشدیافته یا بالغ، محصول احساس‌های ابتدایی و ساده‌ای هستند که بر بنیاد قانون کلی مجاورت<ref>contiguity </ref> به هم‌می‌پیوندند، همبستگی‌های تازه‌ای می‌یابند و عواطف پیچیده را به بار می‌آورند. یکی دیگر از نظریه‌های عمدۀ هارتلی به ماهیت فیزیکی احساس مربوط می‌شد؛ این نظریه از کتاب ''نورشناسی''<ref>''Opticks''</ref> (۱۷۰۴) سِر آیزاک نیوتون<ref>Sir Isaac Newton</ref> سرچشمه گرفت. بنابر استدلال هارتلی، هر احساسی از جهان بیرونی نوعی حرکت ارتعاشی در عصبِ تحریک‌شده ایجاد می‌کند و ارتعاش‌های متناظری در مادۀ مغزی پدید می‌آورد. او معتقد بود که محرک‌های ارسال‌شده از مغز به ماهیچه‌ها بر همین منوال عمل می‌کنند.

&nbsp;

----

[[Category:فلسفه ، منطق و کلام]] [[Category:فلسفه غرب – اشخاص، آثار و مکاتب]]