نمایش مبدأ برای ولاسکز، دیه گو رودریگس (۱۵۹۹ـ۱۶۶۰)


وِلاسْکِز، دیِه‌گو رودْریگِس (۱۵۹۹ـ۱۶۶۰)(Velazquez, Diego Rodriguez)

[[File:40100100-1.jpg|thumb|تک‌چهره پاپ اينوکنتيوس دهم، اثر ديه‌گو ولاسکز]][[File:40100100.jpg|thumb|تک‌چهره پاپ اينوکنتيوس دهم، اثر ديه‌گو ولاسکز]]

نقاش اسپانیایی. از برجسته‌ترین هنرمندان قرن ۱۷، و نقاش دربار فیلیپ چهارم<ref>Philip IV

</ref> در مادرید بود. علاوه‌بر تک‌چهره‌‌های بسیاری که از اعضای خاندان سلطنتی کشید، آثاری با مضامین دیگر، ازجمله دینی، صحنه‌های زندگی روزمره، و غیره خلق کرد. تابلوی ندیمه‌ها<ref>Las Meninas/The Maids of Honour

</ref> (۱۶۵۶؛ پرادو<ref> Prado </ref>، مادرید) از شاخص‌ترین نقاشی‌هایش، و تابلوی ''زنان در حال نیمرو پختن''<ref>''Women Frying Eggs''</ref> (۱۶۱۸، نگارخانۀ ملی اسکاتلند<ref> National Gallery of Scotland </ref>، ادینبورگ<ref>Edinburgh </ref>) نمونۀ گزیده‌ای از آثارش با مضمون زندگی روزمره است. در سرتاسر دورۀ هنرآفرینی‌اش، واقع‌گرایی<ref>realism</ref> بنیاد هنرش بود، اما وسایلی که در بیان رویکرد خود به واقعیت برگزید روزبه‌روز ظرافت بیشتری یافتند. رنگ در آثارش سردتر و قلم‌موکاری‌هایش آزادانه‌‌تر شد، چنان‌که در آخرین تابلوهایش ضربات قلم‌مو از نزدیک خالی ‌از معنا به‌نظر می‌رسند، اما از فاصلۀ مناسب، شکل‌ها و فضاهایی می‌سازند که رنگ و فضای ‌آن‌ها به‌طرز شگفت‌آوری طبیعی است؛ این کیفیت در تابلوی ندیمه‌ها به‌اوج می‌رسد. در آثار ولاسکز بلوغ فنی با تعمیق روان‌شناختی روزافزونی همراه شد. در هر مدلی که نقاشی می‌کرد، خواه قدرتمندترین مرد دنیا در زمان خود یعنی پادشاه اسپانیا، و خواه کوتوله‌های دربارش، صداقت، تعهد، و احترام به انسانیّت را یکسان به‌کار می‌بست. تک‌چهرۀ ''پاپ اینوکنتیوس دهم''<ref>''Pope Innocent X'' </ref> (۱۶۵۰؛ نگارخانۀ دوریا پامفیلی<ref>Doria Pamphili Gallery</ref>، رم)، از بزرگ‌ترین دستاورهای او در تک‌چهره‌سازی است. از دیگر آثار مهم اوست: ''تسلیم برِدا''<ref>''The Surrender of Breda'' </ref> (۱۶۳۴ـ۱۶۳۵؛ پرادو)، از برجسته‌ترین نقاشی‌های تاریخی معاصرِ ولاسکز؛ ''ونوس روکبی''<ref>''The Rokeby Venus'' </ref> (ح ۱۶۴۸؛ نگارخانۀ ملی لندن<ref>National Gallery, London </ref>)، نخستین نقاشی پیکر برهنۀ<ref>nude </ref> اسپانیایی؛ و تک‌چهره‌های''فیلیپ چهارم'' (نگارخانۀ ملی، لندن) و ''خوان دِ پارخا''<ref>''Juan de Pareja'' </ref> (۱۶۵۰؛ موزۀ متروپولیتن<ref>Metropolitan Museum </ref>، نیویورک). ولاسکز در سویل<ref>Seville </ref> به‌دنیا آمد. نخست از فرانسیسکو د اِررا<ref>Francisco de Herrera </ref> هنر آموخت، و سپس معلم فرزانه‌تری همچون فرانسیسکو پاچکو<ref>Francisco Pacheco </ref> را برگزید که در ۱۶۱۸ با دخترش خوانا<ref>Juana</ref> ازدواج کرد. نخستین آثارش در سویل،''بودگون‌ها''<ref>''bodegones''</ref> («نقاشی‌های آشپزخانه‌ای»)، از نوع رایج در آن زمان بودند؛ این زمره آثار، پیکره‌های دهقانی و نقش اشیای دقیقی را دربرمی‌گیرند، که از «طبیعت‌گرایی<ref> naturalism </ref>» کاراوادجو<ref>Caravaggio </ref> متأثرند. در ۱۶۲۲ ولاسکز مدت کوتاهی به مادرید رفت. سال بعد توسط وزیر فیلیپ چهارم به مادرید فراخوانده شد، و توفیقی آنی به‌دست آورد، و بی‌درنگ به مقام نقاش دربار منصوب گردید. تابلوی ''دائم‌الخمرها''<ref>''(The Topers (Los borrachos''</ref> (۱۶۲۹؛ پرادو) او را به‌شهرت رساند. در همین زمان روبنس<ref>Rubens</ref> را در مادرید ملاقات کرد، و از سفر اول خود به ایتالیا (۱۶۲۹ـ۱۶۳۱) تأثیر پذیرفت. از آثار نقاشان بزرگ ونیز اتود برداشت و سپس به رم و ناپل رفت، و با خوزه دِ ریبرا<ref> José de Ribera </ref> آشنا شد. تابلوی ''کورۀ آهنگری وولکان''<ref>''Forge of Vulcan'' </ref> (ح ۱۶۳۰؛ پرادو) تلفیقی است از مضمون اسطوره‌ای در قالب ایتالیایی با واقع‌گرایی اسپانیایی. تک‌چهره‌سازی ولاسکز از پاپ اینوکنتیوس دهم، طرح منظرۀ ''باغ‌های ویلای مدیچی''<ref>''Gardens of the Villa Medici'' </ref> (پرادو) و ''ونوس روکبی''، به‌قصد تقلید از تیسین<ref>''Titian'' </ref>، حاصل سفر دوم ولاسکز به ایتالیا بود (برای خرید آثار نقاشی و کسب اطلاعاتی برای تشکیل یک آکادمی سلطنتی<ref>Royal Academy</ref> در اسپانیا به این سفر رفت). تأثیر سریع ولاسکز در اسپانیا اندک بود، هرچند گویا<ref> Goya </ref> بعدها «رامبرانت<ref>Rembrandt </ref>، ولاسکز، و طبیعت» را منابع الهام خود خواند، و نقاشان بزرگ دیگری همچون مانه<ref>Manet</ref> از هنرش تأثیر پذیرفتند.

&nbsp;

----

[[Category:نگارگری و مجسمه سازی جهان]] [[Category:پیش از قرن 20 - اشخاص]]