نمایش مبدأ برای سرای میرزا شفیع (تبریز)

(یا تیمچۀ میرزا شفیع) مجموعه‌بنایی در [[بازار تبریز]]، مربوط به دورۀ قاجار. این مجموعه بین سه بازار راسته، دلاله‌زن و یمنی‌دوز قرار گرفته و به هرسه راه دارد. سازندۀ سرا ترکیبی از فضاهای باز و بستۀ بازارها را ساختمان مجموعه در نظر داشته است. این سرا به همراه مجموعۀ بازار تبریز، در سال ۱۳۵۴ش در فهرست آثار ملی کشور و در مردادماه سال ۱۳۸۹ش به‌ عنوان نخستین بازار جهان، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌ است.


'''مشخصات بنا'''

مجموعه از [[سرا]]، [[تیمچه]] و [[دالان|دالانی]] طویل تشکیل شده است. سرا صحنی با قاعدۀ مستطیل‌شکل و گوشه‌های پیچ‌خورده دارد که [[حجره|حجره‌]]<nowiki/>هایی در دو طبقه بر گرد آن تعبیه شده است. تیمچه شکلی طویل دارد که محور آن عمود بر محور طولی سراست و دالان محوری موازی با محور طولی سرا و عمود بر محور تیمچه دارد. تیمچه نیز چون صحن سرا حجره‌هایی در دو طبقه پیرامون خود دارد و در دو طبقه، دوسوی دالان نیز حجره‌هایی ساخته شده است. در محل تقاطع محورهای سرا و دالان با محور تیمچه، تیمچه عریض‌تر شده و طاق‌های رسمی‌بندی این نقاط را پوشانده است. بر محل تقاطع محورهای تیمچه و سرا، با گشادگی بیش‌تر و طاق رسمی‌بندی بزرگ‌تر تأکید بیش‌تری شده است. ورود به تیمچه نیز از همین قسمت صورت می‌گیرد. بدین ترتیب فضای گشادۀ تیمچه که پس از ورودی قرار گرفته به صورت مقدمه‌ای برای ورود به سرا عمل می‌کند.

این تیمچه براساس ترکیب منظم و کاملاً هندسی و ساختار متقارن مبتنی بر محورهای ارتباطی تشکیل شده که آمیزه‌ای از تقارن محوری و مرکزی است. تفاوت عمدۀ این بنا با تیمچه‌های دیگر، ساختار کشیده و محوری غالب آن است؛ بدین معنی که برخلاف معمول، ساختار تیمچه تنها از ترکیب مرکزی برخوردار نیست و محور طولی تیمچه نقش اساسی در کالبد کلی بنا دارد و به‌ عبارت‌ دیگر می‌توان آن را تلفیقی از ساختار الگوهای تیمچه و دالان دانست. قاعدۀ تیمچه مستطیل کشیده با گوشه‌های پخ (بریده) شبیه کشکولی است که در محل تلاقی با محورهای ارتباطی متحول شده است. گسترش ساختار تیمچه به‌ گونه‌ای است که فضای آن در دو نقطه مرکزیت یافته است. یک‌بار در محل تلاقی محور طولی تیمچه و سرا، و بار دیگر در محل تلاقی محور طولی تیمچه و دالان.
----
[[رده:معماری]]
[[رده:ابنیه سنتی ایران]]