نمایش مبدأ برای اخفش، ابوالحسن سعید ( ـ ح۲۱۵ق)


اَخْفَش، ابوالحسن سعید (  - ح ۲۱۵ق)<br>

{{جعبه زندگینامه
|عنوان =ابوالحسن سعید اخفش
|نام =
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=اخفش اوسط
|لقب=
|زادروز=
|تاریخ مرگ=ح۲۱۵ق
|دوره زندگی=
|ملیت=ایرانی
|محل زندگی=عراق
|تحصیلات و محل تحصیل=
| شغل و تخصص اصلی =نحوی
|شغل و تخصص های دیگر=
|سبک =
|مکتب =
|سمت =مکتب نحوی بغداد
|جوایز و افتخارات =بنیانگذار مکتب نحوی بغداد
|آثار =القوافی (دمشق، ۱۹۷۰)؛ معانی‌القرآن (بیروت، ۱۹۸۵) 
|خویشاوندان سرشناس =
|گروه مقاله =زبان شناسی
|دوره =
|فعالیت های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}(معروف به اخفش اوسط) نحوی و ادیب زادۀ [[بلخ]]. در [[بصره]] به تحصیل علم پرداخت و صرف و نحو را از [[سیبویه، عمرو بن عثمان ( ـ۱۷۲ق/پس از آن)|سیبویه]]، پیشوای نحویان بصره، فراگرفت و نزد کسانی چون، خلیل بن احمد و ابوزید انصاری دانش آموخت. وی از هشام بن عروه، واقدی حدیث شنیده است. پس از آن‌که شهرتی به دست آورد، به تدریس ''الکتاب'' سیبویه پرداخت و نقد آرای سیبویه در این کتاب را باب کرد. اگرچه وی به مکتب نحوی بصره تعلق داشت، نحویان [[کوفه]] نیز او را پیشوای نحویان می‌خواندند و با تمسک به نظریات وی پایه‌های مکتب خود را در مقابل مکتب بصره استحکام بخشیدند. اخفش مدتی طولانی نیز در بغداد نزد کسایی بود و به تدریس و تألیف اشتغال داشت. وی در [[بغداد]] رفته‌رفته میان نظریات دو مکتب نحوی بصره و کوفه تعاملی برقرار کرد و مکتب نحوی سومی را بنیاد نهاد که بعدها به مکتب بغداد شهرت یافت. از حدود قرن ۳ق به بعد نحویان بسیاری اخفش خوانده شدند و گویی این نام پس از سعید بن مسعده به صورت لقبی افتخارآمیز برای نحویان درآمد و بسیاری از مدعیان نحودانی این لقب را برای خود برگزیدند؛ که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان ابوعبدالله هارون بن موسی دمشقی، مشهور به اخفش ثانی (۲۰۱ـ۲۹۲ق) را نام برد. 

در زبان فارسی مَثَل «بُزِ اخفش» کاربرد فراوان دارد و آن کنایه از کسی است که در بحث‌ها بدون هیچ تفکری با تکان‌دادن سرِ خود گفتار طرف مقابل را تأیید کند. روایت است که چون به دلایلی کسی با اخفش مباحثه نمی‌کرد، وی ملاحظات نحوی خود را به بُزی می‌گفت و با کشیدن ریسمانی که به شاخش بسته بود از بُز تصدیق می‌گرفت. 

آثار منتشرشدۀ اوست: ''القوافی'' (دمشق، ۱۹۷۰)؛ ''معانی‌القرآن'' (بیروت، ۱۹۸۵).
<br><!--11149600-->
[[رده:زبان شناسی و ترجمه]]
[[رده:دستور زبان]]