نمایش مبدأ برای فوکو، میشل (۱۹۲۶-۱۹۸۴)


فوکو، میشل (۱۹۲۶-۱۹۸۴)(Foucault, Michel)<br/> [[File:33172100-1.jpg|thumb|ميشل فوکو]][[File:33172100-2.jpg|thumb|ميشل فوکو]][[File:33172100-3.jpg|thumb|ميشل فوکو]][[File:33172100-4.jpg|thumb|ميشل فوکو]][[File:33172100.jpg|thumb|ميشل فوکو]] {{جعبه زندگینامه
|عنوان =میشل فوکو
|نام =Michel Foucault
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=
|زادروز=1926م
|تاریخ مرگ=1984م
|دوره زندگی=
|ملیت=فرانسوی
|محل زندگی=
|تحصیلات و محل تحصیل=
| شغل و تخصص اصلی =فیلسوف و مورخ
|شغل و تخصص های دیگر=
|سبک =
|مکتب =
|سمت =استاد دانشگاه‌های کلرمون‌ـ‌فران و ونسن، استاد تاریخ نظام‌های اندیشه در کولژ دو فرانس
|جوایز و افتخارات =
|آثار =تاریخ جنون (1961)؛ مراقبت و تنبیه (1975) 
|خویشاوندان سرشناس =
|گروه مقاله =
|دوره =
|فعالیت‌های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}فیلسوف و مورخ فرانسوی. در دانشسرای عالی<ref>École Normale Supérieure </ref> تحصیل کرد و در آلمان، سوئد، لهستان و الجزایر به تدریس پرداخت. در دانشگاه‌های کلرمون‌ـ‌فران<ref>Clermont-Ferrand </ref> و ونسن<ref>Vincennes </ref> به مقام استادی رسید و پس از آن در ۱۹۷۰ کرسی تاریخ نظام‌های اندیشه در کولژ دو فرانس<ref>Collège de France</ref> را تصاحب کرد. آثارش که طیف وسیعی شامل تاریخ، فلسفه، روان‌کاوی و زبان‌شناسی را دربر‌می‌گیرد، تأملات و پرسش‌های جدیدی را دربارۀ خصلت تاریخی حوزه‌های گوناگون تجربۀ اجتماعی برانگیخت. آثار فوکو مجموعه‌ای از پژوهش‌های تاریخی دربارۀ نهادها<ref>institutions </ref> یا به تعبیر فوکو گفتمان‌های<ref>discourses</ref> مختلف است. از نظر فوکو، گفتمان قالبی از متن‌ها، زبان‌های تخصصی و شبکه‌هایی از روابط قدرت است که در هر حوزۀ معیّن حاکم‌اند و آن را تعریف می‌کنند. او اغلب به روابط میان قدرت و دانش، که برای او تقریباً یک چیزند، برمی‌گردد. ''تاریخ جنون''<ref>''Madness and Unreason''</ref> (۱۹۶۱) او که نیمۀ تاریک تاریخ سنتی فلسفه و علوم را روشن می‌کرد، عقل کلاسیک را عامل طرد و خاموش‌سازی صدای جنون دانست (از قرن ۱۷ به‌بعد دیوانگان رسماً در دارالمجانین محبوس شدند) و روان‌کاوی را ابزار به دام‌انداختن جنون شناخت. به‌عقیدۀ او مغرب‌زمین از آغاز تاریخ‌اش هویت فرهنگی‌اش را فقط با طرد قهرآمیز و آشکار جنون تعریف کرده است. اما شهرت فوکو با ''واژه‌ها و چیزها''<ref>''Words and Things'' </ref> (۱۹۶۶) آغاز شد که در آن برای هریک از سه دورۀ کلاسیک، رنسانس و مدرن صورت‌بندی منظم و ویژه‌ای را (که آن را اپیستمه<ref>Epistémé </ref> می‌نامد) جست‌وجو می‌کند که بر معرفت‌های هر دوره حاکم است و شیوۀ اندیشیدن به چیزها را تعیین می‌کند. این اثر نوعی باستان‌شناسی علوم انسانی شناخته شد. کتاب ''مراقبت و تنبیه''<ref>Discipline and Punish</ref> (۱۹۷۵) به بررسی فلسفۀ جزا و سازوکارها و ابزارهای قضایی در جامعۀ انضباطی قرن ۱۹ می‌پردازد و با رویکردی مناقشه‌برانگیز، کارکرد زندان را نه جلوگیری از جرم، بلکه حفظ و مدیریت آن اعلام می‌کند. فوکو پژوهش‌های آخر خود را به مسائل جنس و جنسیت معطوف کرد. ''تاریخ جنسیت''<ref>''The History of Sexuality''</ref> (۱۹۷۴ـ۱۹۸۴؛ ۳ جلد)، که در چارچوب برنامۀ کلی فوکو قرار می‌گیرد، جنسیت را به‌مثابۀ نحوه‌ای از تجربۀ تاریخی خاص بررسی می‌کند که در آن سوژه برای خودش و دیگران از طریق روندهای معیّنی عینیت می‌یابد. او شکل‌گیری فاعل میل<ref>subject of desire</ref> را با واسطۀ سازوکارهای اعتراف<ref>confession</ref> مسیحی دنبال می‌کند. فوکو کوشید رابطۀ دانش و عقل را با قدرت تحلیل کند و آن را در حوزه‌های مختلفی نظیر جرم‌شناسی و پزشکی نشان دهد. به‌عقیدۀ او چیزهایی که ممکن است پیشرفت یا بهبودی در امر درمان شناخته شوند چه بسا نمایانگر جنبه‌هایی از کنترل فزایندۀ اجتماعی و سیاسی باشند. روابط اجتماعی چیزی جز روابط قدرت آمیخته با دیگرآزاری نیستند. وجوه بارز روش تحقیق فوکو را می‌توان چنین خلاصه کرد: شکاکیتی دایمی در قبال همۀ حقایقِ عامِ علوم انسان‌شناختی و احکام کلی مربوط به طبیعت انسان و ضرورت تحلیل و بررسی دقیق آن‌ها در متن تاریخی‌شان؛&nbsp;روی‌گرداندن از روش فلسفیِ صعود به‌سوی سوژۀ به‌عنوان تنها عامل شناختِ ابژۀ و روی‌نهادن به روشِ نزول به‌سوی مطالعۀ رفتارها و عمل‌کردهای انضمامی و مشخصی که سوژه‌ای معیّن را در حیطۀ معیّن شکل می‌دهند. این‌ها پراتیک‌ها<ref>practices</ref> یا شیوه‌هایی از عمل و اندیشۀ توأمانند که کلید فهم شکل‌گیری سوژه و ابژه را در به‌هم‌پیوستگی‌شان فراهم می‌کنند.

&nbsp;

----

[[Category:فناوری و صنایع]] [[Category:تجهیزات و تاسیسات و محصولات صنعتی]]