بدایة الحکمه و نهایة الحکمه

بِدایةُ‌الحکمه و نهایةُ‌الحکمه
تألیف سیّد محمّدحسین طباطبایی، دو کتاب به عربی، در فلسفۀ صدرایی. این دو اثر به‌منظور ورود در حکمت متعالیۀ صدرایی و به انگیزۀ جایگزینی آن با شرح منظومۀ سبزواری به رشتۀ تحریر درآمده، و با ساختاری تقریباً مشابه در دوازده مرحله سامان یافته است؛ با این تفاوت که در بدایة‌الحکمه مباحث عمیق فلسفی همچون اتحاد عاقل و معقول و حرکت جوهری، به‌طور گذرا مورد گفت‌وگو قرار گرفته و در نهایة‌الحکمه به شکلی عمیق‌تر. از این‌رو در واقع نهایة‌الحکمه متمم مباحث بدایةالحکمه است. علی‌رغم آن که این دو کتاب جایگزین شرح منظومۀ سبزواری شده، ولی فاقد مباحث طبیعی، نفس و معاد است. بر این دو کتاب درسی تاکنون شرح‌های گوناگونی نوشته‌اند، که در این میان تعلیقۀ انتقادی مصباح یزدی با رویکردی مشّائی بر نهایةالحکمه بایستۀ ذکر است. چند ترجمۀ فارسی نیز از این کتاب در دست است.