بکر بن وائل

بَکْر بن وائِل

قبیلۀ بزرگ عرب عدنانی، مرکب از ده‌ها طایفۀ بزرگ و کوچک. سرزمین این مردم از یمامه تا بحرین امتداد داشت و سپس از بحرین به سواد عراق کشیده شد و از آن‌جا تا جنوب شرقی آناتولی و اراضی شمالی میان دجله و فرات امتداد یافت. ناحیۀ معروف دیاربکر، یادگار سکونت دیرینۀ این مردم است. بکریان در عهد ساسانی چندین‌بار به قلمرو ایران حمله آورده بودند. شاپور ساسانی دوم این مردم را به‌سختی مجازات کرد و بعضی از آنان را به بیابان‌های کرمان تبعید کرد. بکریان در شام و عراق بارها با ملوک غانی و لخمی درگیر جنگ شدند. اینان در جنگ ذی‌قار، ساسانیان را شکست دادند. بکریان در اواخر حیات پیامبر اسلام (ص)، مسلمان و پس از رحلت ایشان مرتد شدند. خلیفۀ اول آنان را به اسلام بازآورد. گروهی از این مردم، مسیحی بودند و تا خلافت اموی مذهب خود را حفظ کرده بودند. جنگجویان بکر، در تصرف ایران شرکت داشتند و تا خراسان و ماوراءالنهر پیش رفتند. بکریان را در سمرقند و اطراف آن، سباعیان می‌خواندند. نواحی کوهستانی خراسان تا قرن ۳ق در اختیار بکریان بود. گروهی از این مردم در جنگ‌های مهلب بن ‌ابی صفره با خوارج و جنگ‌های مصعب بن زبیر با مختار ثقفی و شورش معروف عبدالرحمان بن محمد بن اشعث شرکت داشتند. بکریان در ایران حکومت‌های دیرپایی نظیر حکومت بنی دلف و یزیدیان شروان را تأسیس کردند. همۀ طوایف شیبانی ایران که از سواحل خلیج فارس تا خراسان پراکنده‌اند، بازماندگان طایفۀ بکر بن وائل هستند.