ایلک خان، شمس الدوله ابونصر احمد ( ـ۴۰۳ق)

ایلَک‌خان‌، شمس‌الدّوله ابونصر احمد ( ـ۴۰۳ق)

(یا: ارسلان‌ ایلک‌ قراخانی) از امرای‌ سلسلۀ‌ ایلکخانیان‌ ترکستان (حک‌: ۳۸۳ـ۴۰۳ق)‌. خواهرزاده و جانشین بغراخان بود و به‌ تقاضای‌ اسماعیلیان‌ و دشمنان‌ دولت‌ سامانی‌ و به‌ بهانۀ‌ حمایت‌ از عبدالملک‌ سامانی‌ دوم در برابر تهدیدات‌ سلطان‌ محمود غزنوی‌ در خراسان‌، بخارا را فتح‌ کرد و سامانیان‌ را برانداخت‌ (۳۸۹ق) و بعد از آن به جنگ امیر منتصر سامانی رفت که به متواری و کشته‌شدن امیر سامانی منجر شد. ایلک‌خان با سلطان‌ محمود غزنوی بر سر تقسیم‌ ممالک‌ سامانیان‌ جنگید و عاقبت‌ طی‌ صلحی‌، رود جیحون‌ را مرز قراخانیان‌ و غزنویان‌ قرار داد. با این‌ حال‌ پس از‌ حملۀ‌ سلطان‌ محمود به‌ هندوستان‌، به‌ خراسان تعرّض کرد (۳۹۶ق)، اما پیش‌ از بازگشت‌ سلطان‌ محمود درگذشت‌.